اخلال در اركان و يا بطلان امامت او به جهت فسق يا كفر محرز گردد، نماز مأموم به قول مشهور صحيح است؛ ليكن صحّت نماز وى در فرض بطلان امامت پيش نماز به جهت نداشتن ساير شرايط، مانند بلوغ و عقل اختلافى است.(20)

در صورت علم به بطلان در اثناى نماز، در اينكه نماز مأموم باطل است و بايد اعاده شود يا لازم است نيّت فرادا كند و نماز را ادامه دهد، اختلاف است.(21)

اولويّت در امامت:با حضور امام معصوم عليه السّلام، ايشان بر همه مقدّم‌اند و تقدّم احدى بر ايشان جايز نيست.(22)در صورت عدم حضور وى، پيش نماز راتب(--> امام راتب)، امير گمارده شده از سوى امام عادل، صاحب خانه در منزل خود(23)و نيز هاشمى، در امامت جماعت بر ديگران كه از ساير جهات با او مساوى‌اند اولويّت دارند.(24)

اختلاف‌درامامت:در صورت‌اختلاف دو يا چند نفر در باره امامت، بنابر تصريح برخى، منتخبِ مأمومان بر ديگران مقدّم است و در فرض اختلاف مأمومان در تقديم فردى، به مرجّحات رجوع مى‌شود. در شمار مرجّحات و نيز ترتيب بين آنها و تقديم يكى بر ديگرى اختلاف است. قول مشهور، تقديم «أقْرَأ» (آن كه قرائتش نيكوتر است) بر «أفْقَه» (داناترين به مسائل و احكام شرعى) و «أفْقَه» بر ساير مرجّحات، مانند سبقت در ايمان، مسنّ‌تر بودن و زيباتر بودن است. در صورت تساوى از همه جهات، قرعه زده مى‌شود و آن كه قرعه به نامش درآمد مقدّم مى‌گردد.(25)

نيابت از طرف امام:در صورت مردن يا بيهوش شدن امام جماعت در اثناى نماز، جايز است يكى از مأمومان واجد شرايط، نماز را با ديگر مأمومان به آخر رساند. همچنين امام مى‌تواند در حال ضرورت، مانند باطل شدن وضو يا ابتلا به خون دماغ در اثناى نماز، فردى را به جاى خود بگمارد تا با مأمومان نماز را به اتمام رساند.(26)

مستحبات:قرار گرفتن در وسط صف، مراعات حال ناتوان‌ترين مأمومان در افعال نماز، مگر آنكه خود آنان خواهان

• (20)جواهر الكلام 14/ 2 ـ 9 ؛ مستمسك‌العروة 7/ 306 ـ 312
• (21)جواهر الكلام 14/ 11؛ مستمسك‌العروة 7/ 310 ـ 311
• (22)تذكرة الفقهاء 4/ 305
• (23)جواهر الكلام 13/ 348
• (24)353
• (25)357 ـ 366
• (26)368 ـ 369