ظهر و پس از نماز عشا، بايد اذن بگيرند(3)(--> آيه اذن).

در اينكه امر به استيذان در آيه يادشده متوجه فرزندان است يا پدران ايشان، كه آنان را به منظور تمرين و تربيت در سه وقت ياد شده امر به استيذان كنند، اختلاف است.(4)

2. تصرف در ملك ديگرى:تصرف در ملك ديگرى به خوردن، نوشيدن، فروختن، اجاره دادن و مانند آنها بدون اذن مالك جايز نيست، از اين رو، براى تصرف استيذان واجب است.(5)

3. تصرف در حق ديگرى:تصرف در حقّ ديگرى جز با اذن صاحب حق جايز نيست. بنابر اين، كسى كه حقّ انتفاع از حجره‌اى در مدرسه به او داده شده است، انتفاع از آن حجره بدون اذن وى جايز نيست. ديگر موارد حقوق، مانند حقّ اختصاص( --> حقّ اختصاص)و حقّ تحجير( --> تحجير)نيز چنين است.(6)

4. تصرف در قلمرو ولايت ديگرى:تصرف در حيطه ولايت اوليا، مانند امام عليه السّلام، حاكم، والى، پدر، وصىّ و جز آنها بدون اذن ايشان جايز نيست. بنابر اين، غير ولىّ ميّت اگر بخواهد عهده دار تجهيز ميّت؛ از غسل و كفن و نماز گردد، بايد از ولىّ مرده اذن بگيرد.(7)يا اگر كسى بخواهد با دشمن به نحو عام قرارداد صلح يا ذمّه امضا كند، بايد از امام عليه السّلام يا نايب او استيذان كند.(8)

موارد سقوط:

1. موارد تزاحم:در موارد تزاحم بين حرمت تصرف در مال غير با واجب مهم‌تر، مانند وجوب نجات جان انسان محترم كه متوقّف بر تصرف در مال ديگرى است، وجوب مقدّم بر حرمت است. نتيجه آن، سقوط استيذان از مالك در صورت عدمِ امكان آن است.(9)

2. خروج از اهليّت:اگر اذن دهنده بر اثر ديوانگى، بى هوشى يا ارتداد از اهليّت اذن دادن خارج شود، استيذان ساقط مى‌گردد، مانند سقوط وجوب استيذان دختر بالغ از پدر يا جدّ در صورت جنون يا ارتداد آنان.(10)

3. مورد ضرر يا حرج:اگر وجوب استيذان مستلزم ضرر يا عسر و حرج گردد

• (10)مستمسك العروة 14/ 480 ـ 481
• (3)جواهر الكلام 26/ 22 ـ 24
• (4)24 ؛ كنز العرفان 2/ 224 ؛ زبدة البيان/ 694
• (5)جواهر الكلام 36/ 405 ؛ زبدة البيان/ 542
• (6)مصباح الفقاهة 1/ 143 ؛ منهاج الصالحين (خويى) 2/ 3
• (7)العروة الوثقى 1/376
• (8)جواهر الكلام 21/312 ؛ رياض المسائل 7/ 497
• (9)جواهر الكلام 5/ 114