استظهار حائض:زنِ داراى عادت معيّن كه زمان عادت او كمتر از ده روز است، اگر خونريزى وى از زمان عادتش بگذرد و نداند خونريزى تا ده روز ادامه مى‌يابد تا تمام مدّت ده روز حيض باشد يا بيشتر از ده روز ادامه مى‌يابد تا تنها مدّت عادت را حيض قرار دهد، استظهار مى‌كند؛ يعنى تا ده روز صبر مى‌كند و به وظيفه زن حائض عمل مى‌نمايد تا حال او روشن شود. اگر خون تا ده روز قطع شد، همه روزها را حيض قرار مى‌دهد و چنانچه از ده روز گذشت، روزهاى عادت خود را حيض و باقى را استحاضه( --> استحاضه)به شمار مى‌آورد(1)( --> حيض).

البته در اينكه استظهار، واجب است يا مستحب و يا مباح، اختلاف است. استحباب آن به مشهور متأخّران نسبت داده شده است.(2)همچنين در مدّت زمان استظهار، اقوالى مطرح شده است: يك يا دو روز؛ سه روز؛ تا پايان روز دهم؛(3)تخيير ميان يك، دو و سه روز؛(4)وجوب استظهار به يك روز و تخيير ميان استظهار به دو، سه يا تا پايان روز دهم و عدم آن؛(5)واگذار كردن امر به حائض تا خود، به مدّت مورد نياز براى استظهار دست يابد.(6)قول نخست (يك يا دو روز) به مشهور نسبت داده شده است.(7)

واژه استظهار در اعمال حائض، كاربرد ديگرى نيز دارد و آن، آزمودن خويش جهت به دست آوردن پايان حيض و حصول پاكى است؛ بدين معنا كه حائض پس از قطع ظاهرى خون، براى دستيابى به قطع واقعى آن، پنبه‌اى درون شرمگاه قرار مى‌دهد و در صورت آلوده نشدن پنبه به خون، قطع به طهارت پيدا مى‌كند.(8)

استظهار نفساء:آنچه در استظهار حائض ـ به هردو معنا ـ گذشت، در زنى كه خون نفاس( --> نفاس)ديده نيز جارى است.(9)

مفهوم دوم:واژه استظهار به معناى تحفّظ در باب طهارت، مبحث استحاضه، وضو و غسل آمده است.

استظهار مستحاضه:تحفّظ از خروج خون و تعدّى آن به ساير بدن يا لباس در حدّ توان براى نماز، بر مستحاضه واجب است(10)(--> استثفار).

• (1)مستمسك‌العروة 3/ 271 ـ 274
• (10)جواهر الكلام 3/348
• (2)265
• (3)جواهر الكلام 3/ 194
• (4)مستمسك العروة 3/ 270
• (5)التنقيح (الطهارة) 6/ 315
• (6)منتهى المطلب 2 / 316 ـ 320
• (7)جواهر الكلام 3 / 195
• (8)مستمسك العروة 3/ 460
• (9)العروة الوثقى 1/362 ـ 364