نوشيدنى، پوشيدنى و ديگر وسائل لازم در سفر حج(4)ـ بدان نياز دارد.

دو . وسيله سوارى (راحله) در صورت نياز به آن:مشهور فقها در صورت عدم نياز نيز وجود راحله را شرط وجوب حج مى‌دانند.(5)

سه . نفقه خانواده:حج گزار بايد مخارج خانواده اش را تا زمان بازگشت از حج داشته باشد.(6)چنانچه كسى از نظر مالى ـ در هرسه بعد ياد شده ـ هزينه حج را براى فردى تأمين كند، با وجود استطاعت سَرْبى، بدنى و زمانى، حج بر او واجب مى‌شود كه به آن، استطاعت بذلى مى‌گويند(7)( --> حج بذلى).

چهار . رجوع به كفايت:حج گزار بايد توانايى اداره زندگى خود و خانواده‌اش را پس از بازگشت از حج داشته باشد؛ به گونه‌اى كه به سبب هزينه كردن مال خود در حج، پس از مراجعت، از ابتلا به تنگدستى بيم نداشته باشد. در شرط بودن رجوع به كفايت، اختلاف است. اكثر قدما وبسيارى ازمتأخران آن راشرط مى‌دانند.(8)

2. استطاعت سَرْبى:برخوردار بودن راه و مقصد از امنيّت لازم و عدم احساس خطر بر جان، مال يا آبروى خود در طول سفر و هنگام برگزارى مناسك كه از آن به «تخلية السّرب» تعبير مى‌شود.(9)

3. استطاعت بدنى:داشتن توانايى و سلامت جسمانى لازم براى رفتن به مكّه و به جا آوردن مناسك.(10)

4. استطاعت زمانى:در اختيار داشتن زمان كافى براى سفر و مناسك حج.(11)

تحصيل استطاعت براى حج واجب نيست.(12)در صورتى كه به جا آوردن حج مستلزم ترك واجبى، مانند نجات دادن جان مؤمنى يا ارتكاب حرامى، مانند سوار شدن بر وسيله غصبى گردد كه فعل يا ترك آن مهم‌تر از حج باشد، فعل واجب يا ترك حرام بر حج مقدّم است؛(13)ليكن در صورت مخالفت و انجام دادن حج، حجش صحيح است و از حج واجب كفايت مى‌كند.(14)

• (10)452
• (11)453
• (12)435
• (13)453
• (14)تحريرالوسيلة1/380 .
• (4)429 ـ430
• (5)428
• (6)الحدائق الناضرة 14/ 123
• (7)المعتمد فى شرح المناسك3/73
• (8)جواهرالكلام 17/308 ـ 309 ؛ معتمدالعروة1/200 ـ202 ؛ مستمسك‌العروة10/161
• (9)العروة‌الوثقى 2/ 453