ارث

ارث: استحقاق مال يا حقّى به سبب مرگ ديگرى يا آنچه در حكم مرگ است با شرايط و ملاكهاى خاص.

تعريف ياد شده، تعريف «ارث» به مفهوم مصدرى است. مفهوم اسمى آن عبارت است از دارايى و حقوقى كه فرد به سبب مرگ ديگرى يا آنچه در حكم مرگ است، مانند ارتداد(--> ارتداد)مستحق مى‌شود.

به ارث برنده «وارث»، به كسى كه از خود ارث برجاى مى‌گذارد «مُوَرِّث» و به آنچه كه از ميّت باقى مى‌ماند ـ خواه مال يا حقّ قابل انتقال، مانند حقّ خيار و حقّ شفعه ـ «تركه» و «ميراث» گفته مى‌شود. در كلمات فقها به پيروى از قرآن كريم، از ارث به «فريضه» و «فرض» نيز تعبير شده است.

عنوان ارث از بابهاى مهم فقهى است كه مسائل و احكام ارث به تفصيل در آن آمده است. در اين جا به محورهاى مهم و كلّى آن مى‌پردازيم.

اركان:اركان ارث عبارت است از: مورّث، وارث و تركه(--> تركه). البته پيش از تقسيم تركه ميان ورثه، بايد از آن، حقوق ديگر، مانند هزينه تكفين(--> تكفين)و تجهيز(--> تجهيز)ميّت، بدهيها(--> دين)و وصاياى او در ثلث مالش(--> وصيّت)و نيز آنچه مخصوص فرزند بزرگ‌تر است(--> حبوه)خارج شود.

اسباب و موجبات ارث:

1. نسب:نسب(--> نسب)عبارت است از ارتباط و اتّصال فردى به ديگرى به ولادت شرعى.(1)وارثان نسبى ميّت به ترتيب اولويّت و تقدّم هر طبقه عبارتند از:

طبقه اول:پدر، مادر، فرزند و نوه در صورت نبودن فرزند. به قول مشهور، نوه با وجود پدر و مادرِ ميّت ارث مى‌برد.(2)

طبقه دوم:پدر بزرگ و مادربزرگ پدرى و مادرى، هرچه بالا روند، برادر و خواهر پدرى يا مادرى و يا پدرى و مادرى و فرزندان آنان. در اين طبقه، وارث نزديك، مانع ارث بردن وارث دور مى‌شود. براى مثال، با وجود جدّ و جدّه، پدر ايشان و با وجود برادر و خواهر، فرزندان آنان ارث

• (1)جواهر الكلام 39/ 7
• (2)117