اذان

اذان: كلماتى مخصوص.

اذان كلماتى ويژه است كه به رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله وحى شده است.(1)

جايگاه اصلى آن در فقه، باب صلات است و از آن به مناسبت در بابهاى حج، تجارت و نكاح نيز سخن رفته است.

جملات:اذان هيجده جمله است:«اللّهُ أَكْبَر»، چهار بار،«أَشْهَدُ أَنْ لا إِلـهَ إِلاَّ اللّه»،«أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً رَسُولُ اللّه»،«حَىَّ عَلَى الصَّلاةِ»،«حَىَّ عَلَى الفَلاحِ»،«حَىَّ عَلَى خَيْرِ العَمَل»،«اللّهُ أَكْبَر»و«لا إِلـهَ إِلاَّ اللّه»هر كدام دو بار.(2)

به قول مشهور، جمله«أَشْهَدُ أَنَّ عَليَّاً وَلىُّ اللّه»جزء اذان نيست، ليكن از آنجا كه شهادت به توحيد و نبوّت جدا از شهادت به ولايت نيست، و امروزه شعار شيعه امامى گرديده است جهت حفظ اين شعار و تبليغ ولايت و نيز محتوا بخشيدن به شهادت به توحيد و نبوّت، مطلوب و مستحب است كه بعد از جمله«أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّه‌»شهادت به ولايت اميرالمؤمنين و ساير اهل بيت عليهم‌السّلام نيز گفته شود.(3)

اقسام:اذان به اذان اعلام و اذان نماز تقسيم مى‌شود. اذان نماز نيز يا اذان نماز جماعت است يا اذان نماز فرادا.

حكم تكليفى:بحثى در مشروعيّت اذان براى نمازهاى يوميّه، اعم از ادا و قضا نيست، ليكن در وجوب و استحباب آن اختلاف است. بيشتر فقها قائل به استحباب آنند. اذان براى غير نمازهاى واجب يوميّه از ديگر نمازهاى واجب و مستحب، مشروعيّت ندارد.

گفتن اذان در گوش راست نوزاد در روز تولد يا پيش از افتادن ناف وى، در بيابان هنگام ترس از جنّيان، درگوش كسى كه چهل روز گوشت نخورده و نيز در گوش انسان تندخوى و نيز حيوان چموش، مستحب است.(4)

شرايط صحّت:نيّت (قصد قربت)، دخول وقت نماز، ترتيب و موالات بين جملات؛ به معناى فاصله طولانى نينداختن بين آنها، به زبان عربى و درست خواندن، از شرايط صحّت اذان براى نماز است.(5)

• (1)جواهر الكلام 9/ 2
• (2)81
• (3)العروة الوثقى 1/ 602 ؛ مستند العروة (الصلاة) 2/ 287 ـ 288 ؛ الأنوار الإلـهية/ 110 ـ 111
• (4)العروة الوثقى 1/ 601 ـ 602
• (5)608 ـ 609