ابن سبيل

ابن سَبيل: در راه مانده.

به مسافر در راه مانده و نيازمند، ابن سبيل گفته مى‌شود؛ هر چند در شهرِ خود بى نياز باشد. ابن سبيل به اين معنا در قرآن(1)و روايات(2)نيز به كار رفته و در بابهاى زكات و خمس از آن بحث شده است.

اقامت سى روزه همراه با ترديد و نيز قصد اقامت ده روزه در يك محل و مانند آن، كه نماز را تمام و روزه را واجب مى‌كند، مانع صدق ابن سبيل نيست؛ ليكن برخى گفته‌اند با قصد اقامت ده روز يا بيشتر، از حكم مسافر خارج مى‌گردد و از سهم ابن سبيل به او داده نمى‌شود.(3)كسى كه از وطن خود قصد سفر مى‌كند؛ ليكن هزينه آن را ندارد، بنابر نظر مشهور ابن سبيل نيست.(4)

ابن سبيل از هشت صنف مستحق زكات(5)و شش صنف مستحق خمس است. از اين رو، اگر از سادات باشد، از خمس(6)و اگر از غير سادات باشد، از زكات به اندازه كفايت(7)به او داده مى‌شود.

معصيت نبودن سفر و بنابر نظر مشهور عدم امكان تأمين هزينه سفر از راهى ديگر، مانند قرض كردن و فروختن اموال، دو شرط پرداخت زكات به ابن سَبيل است.(8)عدم امكان تأمين هزينه سفر از راهى ديگر و نيز بنابر قول گروهى در سفر معصيت نبودن در پرداخت خمس به ابن سبيل سيّد نيز شرط است.(9)

ابن عِرْس --> موش خرما

ابن لبون

ابن لَبون: بچّه شتر نر دو ساله.

احكام آن در باب زكات و ديات آمده است.

اگر شتردار در نصابِ ششم شتر كه 26 شتر است(--> نصاب)، بنت مخاض

• (1)؛
• (2)وسائل الشيعة 9/ 212 ـ 213
• (3)المبسوط 1/ 257 ؛ تذكرة الفقهاء 5/ 355
• (4)جواهر الكلام 15/ 372 ـ 373
• (5)جواهر الكلام 15/ 372 ـ 373
• (6)16/ 88
• (7)15/ 376
• (8)373 ـ 376
• (9)مستند العروة (الخمس) 3/ 311 ؛ مستمسك العروة 9/ 571 ؛ مهذب الاحكام 11/ 468 .