در عبادات نيز، برخى بين تعلّق نهى به خود عبادت و بين تعلّق آن به امر خارج از عبادت فرق گذاشته، انجام دادن عمل مَنهىّ را تنها در صورت نخست، مبطل دانسته‌اند؛ بنابر اين، نگاه كردن به زن اجنبى در نماز هرچند حرام است امّا مبطل نماز نيست.(7)اين سبب در حقيقت به يكى از دو سبب پيشين باز مى‌گردد؛ زيرا انجام دادن عمل نهى شده يا موجب اخلال به جزء است يا شرط.

حكم تكليفى:حكم تكليفى ابطال بر حسب موارد آن مختلف است. ابطال غير عبادات به ظاهر، مورد امر يا نهى قرار نگرفته، بلكه گاهى از اصل ايجاد آن نهى شده است، مانند نهى از معامله ربوى يا زياد قسم خوردن به نام خداوند. در عبادات، قاعده عامّ و مشهور، حرمت قطع و ابطال عبادت است، مگر در موارد خاص كه دليل بر جواز آن قائم شده باشد(--> قاعده حرمت ابطال).

اثر ابطال:بر ابطال گاه اثرى مترتّب است، مانند ابطال نماز واجب روزانه كه اعاده يا قضا بر آن مترتّب مى‌گردد، و يا ابطال عمدى روزه ماه رمضان كه علاوه بر قضا، كفّاره(--> كفّاره)نيز دارد. گاهى نيز بر ابطال اثرى مترتّب نمى‌گردد، مانند ابطال روزه مستحب.

ابطح

اَبطَح[= مُحَصَّب]: مكانى بين مكّه و منى.

اين مكان امروزه جزء شهر مكّه است. ميدان فعلى معابده و خيابان آن به سمت منى، ابطح قديم است. از آن در باب حج سخن گفته شده است.

حاجى پس از محرم شدن از مكّه براى اعمال حج و اِشراف بر ابطح، مستحب است با صداى بلند تلبيه(--> تلبيه)بگويد.(1)

حاجى در كوچ آخر از منى(--> منى)به مكّه، مستحب است در ابطح توقفى كوتاه داشته باشد.(2)اين كار را «تَحصيب» گويند(--> تحصيب).

• (1)جواهر الكلام 18/ 282
• (2)20/ 57 .
• (7)القواعد و الفوائد 1/ 199 ؛ جامع المقاصد 1/ 193 ؛ التنقيح (الطهارة) 5/ 84 .