تقسيم است كه به نمونه‌هايى از آنها اشاره مى‌شود.

1. از جهت نوع دلالت بر حكم:دلالت بعضى آيات بر حكم شرعى به نحو استقلال است، مانند{ أَحَلَّ اللَّهُ البَيْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبَوا}(1)كه بيع را حلال و ربا را حرام مى‌داند، ولى دلالت بعضى ديگر به نحو انضمام است، مانند{ وَ فِصَـلُهُ فِى عَامَيْنِ}(2)كه زمان شيرخوارگى را دو سال مى‌داند و به ضميمه آيه{ وَ حَمْلُهُ وَ فِصَـلُهُ ثَلَـثُونَ شَهْراً}(3)به دست مى‌آيد كه كمترين زمان حمل، شش ماه است؛ زيرا دوران آبستنى و شيرخوارگى را سى ماه دانسته است.

از سوى ديگر، بعضى آيات به صيغه انشاء دلالت بر حكم دارد، مانند{ أَقِيمُوا الصَّلَوةَ}(4)و بعضى به هيئت اِخبار، مانند{ حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ المَيْتَةُ. }(5)

2. از جهت حكم مدلول آيه:مدلول برخى آيات، حكم تكليفى است، مانند وجوب روزه و حرمت خوردن مردار كه به ترتيب از آيه{ ...كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ}(6)و آيه{حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ المَيْتَةُ}(7)استفاده مى‌شود، و مدلول برخى ديگر، حكم وضعى‌است، مانند بطلان روزه در حال مرض يا سفر كه از آيه{...وَ مَن كَانَ مَريضاً أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّن أَيَّامٍ أُخَرَ}(8)استفاده شده است.

بعضى آيات، متضمّن احكام و قواعد كلّى است، مانند قاعده عسر و حرج كه از آيه‌هاى{ مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِى الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ}(9)و{يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ اليُسْرَ وَ لايُريدُ بِكُمُ العُسْرَ}(10)استفاده شده است.

بعضى آيات، ارشاد به حكم عقل است، مانند{ وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ الرَّسُولَ}(11)و بعضى ديگر، امضاى امر عرفى يا عقلايى است، مانند{ يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ.}(12)

از سوى ديگر، بعضى آيات، بيانگر ادب معاشرت مؤمنان با رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله است، مانند{ يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا لاتَرْفَعُوا أَصْوتَكُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِىِّ،}(13)ولى بعضى ديگر، چگونگى روابط اجتماعى مؤمنان وحدود و اصول همزيستى سالم و برادرانه را در جامعه اسلامى بيان مى‌كند، مانند{يَـأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ اِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لاتَجَسَّسُوا وَلايَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضاً}(14)

• (1)
• (10)
• (11)
• (12)
• (13)
• (14)12
• (2)
• (3)
• (4)
• (5)
• (6)
• (7)
• (8)
• (9)