نام کتاب : آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 32
کشور سعودي، داراي شش منطقه بزرگ است که عبارتند از:
1 ـ منطقه حجاز، که مهم ترين شهرهاي آن مکه، مدينه، طائف و جده است.
2 ـ منطقه شمالي، که شهرهاي مهم آن تبوک، حائل و عرعر است.
3 ـ منطقه ربع الخالي، که مهم ترين شهرهاي آن عبيله و شواله است.
4 ـ منطقه شرقي، که مهم ترين شهرهاي آن عبارتند از دمام، ظهران و جبيل.
5 ـ منطقه عسير، که مهم ترين شهرهاي آن نجران، ابها، خميس و جيزان است.
6 ـ منطقه نجد، که مهم ترين شهرهاي آن عبارتند از: رياض، الخرج، درعيه، عنيزه و بريده.
منطقه حجاز
کلمه حجاز از حاجز گرفته شده و به معناي مانع است. اين نام بدين دليل است که رشته کوه سراة که از شمال تا جنوب در برابر درياي سرخ کشيده شده و طول آن 1760کيلومتراست، دوقسمت راازيکديگرجدا کرده که در يک سوي آن نجد و در سوي ديگر تهامه قرار گرفته است. بدين ترتيب، اين کوهها مانعي در ميان اين دو ناحيه است و حجاز دقيقاً شامل بخش کوهستاني به سمت غرب; يعني درياي سرخ است. در واقع، بخشي از حاشيه شرقي درياي سرخ را که مکه و مدينه در آن قرار دارد، حجاز مي نامند.
حجاز چون ديگر نواحيِ جزيرة العرب، بسيار خشک و کم آب است و تنها در برخي از وادي ها، آب هاي فصلي و يا چاه وجود دارد که از قديم برخي از قبايل عرب را پيرامون خود گرد آورده است. به همين دليل، در قديم و تا چند دهه اخير، يکجا نشيني شهري و روستايي کمتر در حجاز وجود داشته و در زمان ظهور اسلام تنها چند ناحيه به عنوان مراکز شهري شناخته مي شده است: مکه، طائف، يثرب و خيبر.
شهر مکه و موقعيّت جغرافيايي آن
مهمترين شهر و مقدّس ترين نقطه حجاز، بلکه جزيرة العرب، شهرِ مکه است. اين
نام کتاب : آثار اسلامي مکّه و مدينه نویسنده : جعفريان، رسول جلد : 1 صفحه : 32