مداخله قوّه واهمه را از کار مِی‌اندازد و مثلاً هنگام غضب انصاف و عدالت جاِی خود را به ظلم و بِی‌عدالتِی نمِی‌دهد. طرفداران اِین نظر مِی‌گوِیند: هر چه در دنِیا به صورت فکرِی و نظرِی و استدلالِی به دست مِی‌آِید با تقوا و خودسازِی به مرحله مشاهده حضورِی مِی‌رسد.

طرفداران نظرِیه دوم که براِی ِیقِین مراتب قائلند مِی‌گوِیند: پرهِیزکارِی و صفاِی نفس سبب مِی‌شود انسان علومِی را که از راه فکر و استدلال به دست نمِی‌آِید به ‌آن‌ها برسد مانند مسئله وحِی که از قبِیل علوم غِیرفکرِی است. همان طور که قبلاً گفته شد خداوند به پِیامبر اکرم7 ابتدا دستور خودسازِی از راه نماز شب و شب‌زنده‌دارِی مِی‌دهد تا در پِی آن سخن سنگِین که وحِی و نزول قرآن است بر حضرت القا شود و قدرت تحمل وحِی الهِی را داشته باشد.

علوم فکرِی و شعورِی

اِین سنخ علوم از سنخ علوم فکرِی و شعورِی نِیست که بگوِیِیم از ابتدا که خداوند ما را خلق فرمود روح و جان ما از همه دانستنِی‌ها خالِی بود و به تدرِیج براِی ما دستگاه ذهن حاصل شد چون چشم و گوش و اعضا و جوارح و احساسات داشتِیم و به وسِیله ‌آن‌ها با خارج ارتباط برقرار کردِیم و هر چه را دِیده و شنِیده‌اِیم به دستگاه ذهن سپرده‌اِیم و کم‌کم داراِی ذهن قوِی شدِیم و ِیکِی از راه‌هاِی شناخت همِین استفاده از ذهن و اندوخته‌هاِی آن است که شخص مِی‌تواند از اِین راه خِیلِی چِیزها را بِیابد کسِی که چهل سال تجربه اندوخته است و هوشِیار نِیز بوده است خِیلِی چِیزها را مِی‌تواند بفهمد و در اثر رشد فکرِی، فکرهاِی عالِی داشته باشد.

حقِیقت وحِی و نظر فرِید وجدِی

اما وحِی از اِین قبِیل نِیست و هر کس اِین طور معتقد باشد ِیکِی از ضرورِیات دِین را منکر شده است وحِی از سنخ شعور فکرِی و نظرِی نِیست که از راه تجربه