مى‌فرمايد: وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُمٰا كَمٰا رَبَّيٰانِي صَغِيراً [1]در اين آيه،بعد از اينكه دستور كمال تواضع و فروتنى نسبت به پدر و مادر مى‌دهد،مى‌فرمايد:«و بگو:پروردگارا!پدر و مادرم را ترحم كن،همچنانى كه مرا كه كودك بودم تربيت كرده بزرگم نمودند.»

عاطفه مادر و تدبير پدر

از خواننده عزيز انتظار است به كلمه«ربّيانى»در آِیه مورد نظر كه در دعاى امام سجاد عليه السّلام به كار رفته است،توجه كند كه به طور اشارۀ لطيف با اين تعبير گوشزد مى‌نمايد كه اگر عاطفۀ مادران و تدبير و تربيت حكيمانه پدران نبود هيچيك از ما تربيت صحيح نشده و به رشد جسمى و روحيمان نمى‌رسيديم.

اين همان ما هستيم كه قدرت راندن يك مگس را از خود نداشتيم و اگر لحظه‌اى مراقبت مادران از ما دريغ مى‌شد چه‌بسا در كثافت خود،آلوده بوديم.

شايد اينكه خداوند در سوره مريم از قول حضرت عيسى عليه السّلام در گهواره به بنى اسرائيل مى‌فرمايد: وَ بَرًّا بِوٰالِدَتِي وَ لَمْ يَجْعَلْنِي جَبّٰاراً شَقِيًّا [2]:«خداوند مرا نيكوكار به مادرم قرار داده و مرا جبار و ستمگر و شقاوت‌پيشه قرار نداد.»

چنانچه ملاحظه مى‌شود اگر كسى فرضا به هيچ‌كس ظلم نكند و فقط حق مادر را نشناسد،همين شخص جبار و زورگو و بدعاقبت است و اين سخن گزافى نيست كه بگوئيم رعايت نكردن حق مادر نتيجه‌اش شقاوت و بدبختى است.مادرى كه دوران حمل ما را تحمل كرد و به گفتۀ قرآن شريف وَهْناً عَلىٰ وَهْنٍ [3]:«با ضعف بر ضعف تحمل زحمات طاقت‌فرساى حمل فرزند را نمود»و حداقل دوران حمل و شيرخوارگى ما،سى ماه طول كشيد؛آن‌طور كه قرآن مى‌فرمايد: وَ حَمْلُهُ وَ فِصٰالُهُ ثَلاٰثُونَ شَهْراً [4]؛مدت حمل و از شير باز گرفتن او در طى سى ماه انجام گرفته است.

[1].بنى اسرائيل(17)23/.

[2].مريم(19)32/.

[3].لقمان(31)14/.

[4].احقاف(46)،15.