(3423) 423- امام (ع) فرمود:

مَنْ كَرُمَتْ عَلَيْهِ نَفْسُهُ هَانَتْ عَلَيْهِ شَهَوَاتُهُ (86323- 86317)

[ترجمه‌]

«هر كه داراى نفس كريم و بزرگوار بود، خواسته‌هاى نفس در نزد او بى‌ارزش مى‌گردد».

[شرح‌]

(86323- 86317) توضيح اين كه نفس و خواسته‌هايش دو دشمن انسانند، احترام يكى باعث خوار داشتن ديگرى است پس هر كس نفس خود را گرامى داشت، آن را از عذاب خدا حفظ و حمايت مى‌كند، و اين خود باعث خوار ساختن شهوت و بى‌اعتنايى به آن است، زيرا هواى نفس خلاف آن را خواستار است.

(3424) 424- امام (ع) فرمود:

مَا مَزَحَ امْرُؤٌ مَزْحَةً إِلَّا مَجَّ مِنْ عَقْلِهِ مَجَّةً (86335- 86327)

[ترجمه‌]

«كسى شوخى بسيار نكرد، مگر اين كه بخشى از عقل خود را از دست داد».

[شرح‌]

(86335- 86327) توضيح اين كه عقل باعث حفظ آبرو، و ماندن در حدّى است كه صاحبش محترم بماند و سبك شمرده نشود، و شوخى بيجا خلاف آن را مى‌طلبد، و مستلزم خلاف عقل و از دست دادن آن است.

كلمه: «مجّ» را براى آن مقدار، از عقل كه انسان در اثر شوخى و يا شوخيها آن را از دست مى‌دهد استعاره آورده است، به طورى كه گويى انسان، آن را همچون آبى كه از دهان خود، به دور مى‌اندازد، به دور انداخته است.

(3425) 425- امام (ع) فرمود:

زُهْدُكَ فِي رَاغِبٍ فِيكَ نُقْصَانُ حَظٍّ- وَ رَغْبَتُكَ فِي زَاهِدٍ فِيكَ ذُلُّ نَفْسٍ (86351- 86339)