(62142- 62130) هشتم: عبارت امام (ع): و تلافيك (جبران كردن تو)، تا كلمه، منطقك (حرف زدن تو)، هشدارى است بر لزوم برترى دادن و ترجيح خاموشى بر پرگويى.

به صورت قياس مضمرى كه اين عبارت صغراى قياس است، توضيح آن كه خاموشى بسيار هر چند كه مستلزم خطا باشد مانند دم‌فروبستن از گفتن آنچه كه سزاوار گفتن است چون سخنان حكمت آميز و يا سخنى كه پاره‌اى از مصالح را در پى دارد و ليكن بيشتر اوقات ممكن است آن را با سخن بموقع جبران كرد، امّا خطاى پرگويى را براستى كه نمى‌شود جبران كرد، و اگر امكان داشته باشد، در نهايت دشوارى خواهد بود. از اين رو، جبران خاموشى مفرط و زيان آن به وسيله گفتار، آسانتر از جبران زيان پرگويى است. به دليل زيادى خطا در گفتار است كه مردم در مذمّت پرگويى و ستايش خاموشى سخنان بسيارى گفته‌اند.

كلمه المنطق (سخن گفتن) احتمال دارد، مصدر ميمى باشد، در آن صورت، من براى بيان جنس خواهد بود. و ممكن است اسم مكان يعنى جاى سخن گفتن باشد كه در آنجا كلمه من براى ابتداى غايت در مكان خواهد بود. و در حقيقت كبراى قياس چنين است: هر چه كه آسانتر است براى تو شايسته‌تر است. و نتيجه قياس آن است كه جبران سكوت براى تو شايسته‌تر است، و اين خود مستلزم رجحان و برترى خاموشى است.

(62149- 62143) نهم: او را متوجّه ساخته بر حفظ مالى كه در دست دارد، آن نوع حفظ و نگهدارى كه شايسته است، و آن عبارت از حدّ وسط بين اسراف و بخل و پستى است. و اين عبارت نيز در حقيقت صغراى قياس مضمر است، و تقدير كبرا چنين است: و هر چه نزد من محبوبتر است نسبت به درخواست تو از مال ديگران، پس آن براى تو شايسته‌تر است.

(62170- 62150) دهم: او را بر برترى و فضيلت بريدن طمع و نوميدى از آنچه در دست مردم است، متوجّه ساخته است با قياس مضمرى كه صغراى قياس، عبارت‌