(83325-
83314) پايان سختى مستلزم نجات از آن است و مقصود از فرج و گشايش همان است و
همچنين تنگناى حلقه گرفتارى، وقت زارى خالصانه در پيشگاه خدا و اميد راستين به
اوست، كه زمينه براى گشايش و نجات از تنگناست. كلمه:
«حلق» را
براى دشواريهايى كه انسان را احاطه كرده و چارهاى از آنها ندارد، به خاطر شباهت
به حلقه كمربند و تنگ چهارپايان استعاره آورده است.
«بيشتر اعمال
خود را براى زن و فرزندت انجام مده، زيرا اگر زن و فرزندت دوستان خدا باشند خداوند
دوستان خود را تباه نمىكند، و اگر دشمنان خدا باشند، تو چرا براى دشمنان خدا غم و
زحمت بر خود روا مىدارى؟»
[شرح]
(83360-
83329) امام (ع) از كار زياد براى زن و فرزند به خاطر بازماندن از طاعت خدا نهى
كرده است و بر روا نبودن آن به دليلى اشاره فرموده است كه آن دليل به منزله قياس
شرطى منفصلى است كه تقدير آن چنين است: خانوادهات از دو صورت بيرون نيستند: يا
دوستان خدايند و يا دشمنان او، و به هر دو صورت كار براى آنها درست نيست، زيرا
خداوند هزينه دوستانش را كفايت مىكند و آنان نيازى به زحمت ديگران ندارند، و اما
دشمنان خدا را نيز مورد توجه قرار دادن روا نيست.
ما در عبارت:
فما همّك استفهام بر سبيل سرزنش و توبيخ است.