[شرح‌]

(82758- 82750) امام (ع) دستور داده تا از نافرمانيهاى الهى بترسند، و به وسيله قياس مضمرى بر حذر داشته است كه صغراى آن جمله: فانّ الشّاهد هو الحاكم است و كبراى مقدّر آن نيز چنين است: و هر كس كه شاهد گناهش، حاكم نيز باشد بايد از او بترسد.

(3309) 309- وقتى كه خبر كشته شدن محمد بن ابى بكر به امام (ع) رسيد، فرمود:

إِنَّ حُزْنَنَا عَلَيْهِ عَلَى قَدْرِ سُرُورِهِمْ بِهِ- إِلَّا أَنَّهُمْ نَقَصُوا بَغِيضاً وَ نَقَصْنَا حَبِيباً (82782- 82769)

[ترجمه‌]

«غم ما بركشته شدن او به اندازه شادى دشمنان اوست، با اين تفاوت كه ايشان دشمنى را از دست دادند و من دوستى را.»

[شرح‌]

(82782- 82759) قبلا موقعيّت محمد بن ابي بكر را در نزد امام به تفصيل گفته‌ايم.

عبارت: فانّ حزننا عليه على قدر سرورهم به يعنى: به جهت فقدان او:

مقصود امام (ع) آن است كه شدّت اين دو با هم متناسب است، و به تفاوت بين ارزش آنچه از دشمنانش كاسته شده و آنچه از خود وى كاسته شده، اشاره كرده است، به منظور اظهار غم و درد از فقدان او.

(3310) 310- امام (ع) فرمود:

الْعُمُرُ الَّذِي أَعْذَرَ اللَّهُ فِيهِ إِلَى ابْنِ آدَمَ سِتُّونَ سَنَةً (82795- 82786)

[ترجمه‌]

«عمرى كه خداوند بهانه فرزند آدم را در آن مى‌پذيرد، همان شصت سال است».

(82795- 82786)

[شرح‌] اعذر اليه:

بهانه او را پذيرفت، اعذار اللّه اليه يعنى: او را تا مدّت معيّن كه امكان كسب توشه را براى روز قيامت است، مهلت داده است، زيرا پس از شصت سال، قواى نفسانى و جسمانى كاسته مى‌شود، و ناتوان از عمل مى‌شود.