از پذيرش و درك حق به دور است، گويى كه در غلاف و پوششى از موانع قرار گرفته است. و صفت ناتمام و ناقص در مورد عقل معاويه، از آن جهت است كه او باطل را برگزيده است.

آن گاه امام (ع) چيزى را از باب سرزنش و ملامت به معاويه اعلام فرموده كه سزاوار است تا در باره او بگويند، كلمه السّلم را استعاره براى حالتى آورده است كه معاويه مرتكب شده، و جايگاهى كه وى در صدد رسيدن بدان جاست، و با ذكر عبارت ارتقاء و بالا رفتن، صنعت ترشيح به كار برده است. كلمه مطلع مصدر ميمى و احتمالا اسم مكان باشد.

امام (ع) براى اثبات درستى سخن خود، با اين عبارت: لانك ... معدنه، استدلال كرده و كلمات الضّالة- السّايمة، را براى موضعى كه وى شايسته جستن و ايستادن در آن جاست استعاره آورده، و جز اين يعنى امر خلافت را او شايستگى ندارد.

(71435- 71375)

عبارت: النشيد و الراعى‌

(جوينده و چراننده) را از باب صنعت ترشيح به كار برده است. سرانجام پس از بيان گفتار و رفتار وى، از اين تعجب كرده كه محور سخن وى در ظاهر خونخواهى عثمان، و به طورى كه ادعا كرده، ردّ خلاف شرع است، در صورتى كه محور رفتار و حركاتش، دست يافتن به حكومت و شورش در برابر امام عادل است، و چه قدر فاصله است بين اين دو محور.

آن گاه به شباهت نزديك او با عموها و دائيهايش نظر داده است. ما در ما اشبهت مصدريه است، و مصدر مبتدا و قريب خبر آن است. از جمله شقاوتمندان از ميان عموهاى معاويه، حمالة الحطب، و از دائيهايش وليد بن عتبه است، اعمام و اخوال را از آن رو نكرده آورده كه معاويه عمو و دائى زيادى نداشته، يكى و دو تا را نيز براى مبالغه، به طور مجاز، در مورد ناسزاگويى، مى‌توان به صورت جمع نكرده آورد، در صورتى كه جمع معرفه چنين نيست. و