و بعضى از طايفه اماميّه گفتهاند منظور آن
حضرت امام منتظر (ع) است، ليكن در اين سخنان روشن نيست، واژه جنّة براى آمادگى به
منظور دريافت حكمت از طريق زهد و عبادت حقيقى، و مواظبت در اجراى اوامر الهى
استعاره شده وجه استعاره اين است كه با به دست آوردن اين آمادگى از دچار شدن به
تيرهاى هوا و هوس و طغيان شهواتى كه انسان را به آتش دوزخ مىكشاند ايمنى مىيابد
همچنان كه سپر، رزمنده را از گزند ضربه و زخم مصون مىدارد، از اين كه فرموده است
كسى كه براى حكمت سپر ايمنى پوشيده و آداب و شرايط آن را كه عبارت از رو آوردن به
سوى آن و شناخت آن است فرا گرفته مراد اين است كه مرتبه حكمت را شناخته و از طريق
زهد، خود را از علايق دنيوى وارسته ساخته است، و اين نيز از جمله تحصيل آمادگى
براى فرا گرفتن حكمت است، واژه ضالّه را براى حكمت استعاره فرموده است، زيرا همان
گونه كه به جستجوى شتر گمشده مىروند حكمت را نيز مىجويند و طلب مىكنند و گفتار
آن حضرت (ع) كه فرموده است:
الحكمة ضالّة المؤمن اشاره به همين مطلب است.
(39311- 39299)
فرموده است: فهو مغترب اذا اغترب الإسلام.
اشاره است به اين كه در هنگام غربت اسلام و ضعف آن، و پديد آمدن
بدعتها و منكرات، او خود را از ديدهها پنهان مىسازد و كنارهگيرى و گوشه نشينى
اختيار مىكند و اين اشاره است به آنچه پيامبر اكرم (ص) فرموده است كه:
«اسلام در آغاز غريب بود و به غربت پيشين خود باز خواهد گشت [1]» واژههاى عسيب و ذنب وجران را براى او
استعاره آورده، زيرا به شترى كه زانو به زمين زده و نشسته باشد شباهت دارد، و اين
كنايه از ناتوانى و كمى سود رسانى اوست، چه شتر در هنگامى كه زانوا به زمين زده و
نشسته است سودش از هر موقع ديگر كمتراست.