اين است كه به هيچ روى تفكّر و انديشه در خور واجب الوجود نيست، و هر دو مقدّمه در اين قياس روشن و بديهى است، چنان كه پيش از اين مكرّر گفته شده است.

4- اين كه علم خداوند اعماق پرده‌هاى غيب را مى‌شكافد، و اين بيان اشاره است به اين كه دانش او هر پنهان و ناديده را فرا مى‌گيرد به گونه‌اى كه هيچ چيز از او پوشيده نيست و هيچ حاجبى مانع نفوذ علم او نمى‌باشد.

5- اين كه بر انديشه‌هاى پيچيده و نهفته‌هاى باطن موجودات احاطه دارد به اين معناست كه دقيقترين رازهاى درون دلها را مى‌داند، چنان كه خداوند متعال فرموده است: «يَعْلَمُ السِّرَّ وَ أَخْفى‌ [1]».

از اين خطبه است كه در باره پيامبر اكرم (ص) فرموده است:

اخْتَارَهُ مِنْ شَجَرَةِ الْأَنْبِيَاءِ- وَ مِشْكَاةِ الضِّيَاءِ وَ ذُؤَابَةِ الْعَلْيَاءِ- وَ سُرَّةِ؟ الْبَطْحَاءِ؟ وَ مَصَابِيحِ الظُّلْمَةِ- وَ يَنَابِيعِ الْحِكْمَةِ (21050- 21032)

[لغات‌]

(ذؤابة): موهاى افراشته (گيسو) (سرّة الوادي): بهترين جاى درّه (بطحاء مكّة): سرزمين هموار مكّه‌

[ترجمه‌]

«او را از تبار پيامبران، از كانون نور، از شريفترين دودمانها، از مركز بطحاء، از چراغهاى روشنى بخش تاريكيها و از سرچشمه‌هاى حكمت برگزيد.»

[شرح‌]

(21050- 21032) در اين بخش استعاراتى است:

1- واژه «شجرة» براى طايفه پيامبران استعاره شده است، و وجه مشابهت‌