(موطّدات): گسترده‌ها (طواعيه): فرمانبردارى (ادلهمام): شدّت تاريكى (حندس): به كسر حاء، شب بسيار تاريك (سفع): كوهها، سفعه: سياهى مايل به سرخى و بيشتر به رنگ كوهها گفته مى‌شود.

(يفاع): تپّه و زمين بلند (أنواء): جمع نوء و اين عبارت است از سقوط ستاره يكى از منازل بيست و هشت گانه ماه در سمت مغرب مقارن فجر و طلوع ستاره رقيب آن از مشرق در روبروى آن همه شب در همان ساعت تا سيزده روز، همچنين سقوط هر ستاره‌اى از منازل بيست و هشت گانه ماه را تا انقضاى سال به جز چهارده روزى كه ايّام جبهه است نوء گويند.

(تلاشى): نابود شد (رياش): لباس (تلكّو): درنگ (فجاج): راههاى ميان كوهها (سجف): پرده‌ها (جلجلة): آواز رعد (مرجحّنين): در حالى كه سر به زير انداخته‌اند.

(طعمة): خوردنى‌

[ترجمه‌]

از نوف بكالى نقل شده كه: امير مؤمنان (ع) اين خطبه را در كوفه براى ما ايراد فرمود، و او در اين هنگام بر بالاى سنگى كه جعدة بن هبيره مخزومى برايش نصب كرده ايستاده بود و جبّه‌اى از پشم بر تن داشت و بند كفش و شمشيرش از ليف خرما، و پيشانى او مانند زانوى شتر پينه بسته بود، و چنين فرمود:

«ستايش ويژه خداوندى است كه بازگشت خلايق و فرجام كارها به سوى اوست، او را بر بزرگى احسانش و روشنى برهانش، و بخشش و انعام فراوانش مى‌ستاييم، ستايشى كه حقّ او را ادا كند و شكر او را به جا آورد و ما را به ثوابش نزديك گرداند و موجب افزايش احسانش گردد، و از او يارى مى‌خواهيم يارى خواستن كسى كه به فضل او اميدوار، و به سود رسانى او آرزومند، و به دفع زيان به وسيله او مطمئنّ، و به جود و بخشش او معترف و با زبان و عمل در برابر او تسليم و فرمانبردار است، و به او ايمان داريم ايمان كسى كه از روى يقين به او اميدوار و با ايمان كامل به او باز گشت، و از سر