چشيدن جزيى از آبى كه در سنگدان نر است باردار مى‌شود. البتّه اين كار در بسيارى از پرندگان مانند كبوتر و جز آن مقدّمه نزديكى و آميزش آنهاست، و در طاوس و كلاغ نيز غير ممكن نيست امّا امكان آن در اينها بعيد به نظر مى‌رسد.

علاوه بر اين شيخ در كتاب شفا نقل كرده كه: آبستن شدن كبك به سبب شنيدن صداى كبك نر و بادى است كه از سوى آن به ماده مى‌وزد، و گفته است:

گروهى از اين پرندگان كه نام برده شد، هنگامى كه نر و ماده آنها با يكديگر برخورد مى‌كنند، منقارهاى خود را به يكديگر چسبانده و درهم فرو مى‌برند و اين همان جفتگيرى و آميزش آنهاست، جاحظ [1] در كتاب الحيوان نقل كرده است كه:

طاوس ماده گاهى بر اثر وزش باد تخمگذارى مى‌كند، و اين به سبب آن است كه باد در عبور خود از پستيها و بلنديها از كنار طاوس نر مى‌گذرد و بوى آن را به همراه خود مى‌برد و طاوس ماده بر اثر آن تخم مى‌گذارد. و هم گفته است كه اين گونه تخمها به ندرت مبدّل به جوجه مى‌گردد. بايد بگويم كه اين جريان در مرغ خانگى نيز ديده مى‌شود، ولى همان گونه كه جاحظ گفته است اين قبيل تخمها خيلى كم به جوجه تبديل مى‌شود.

سپس امام (ع) نى دم طاوس را به دايره‌هايى سيمين تشبيه فرموده است، و كسانى كه شكل دم طاوس را هنگام برخاستن، و سپيدى ته پرها و پخش و گستردگى آنها را براى آميزش با ماده‌اش ديده‌اند مى‌دانند كه اين تشبيه تا چه اندازه درست و بجاست. همچنين خطوط زرد دايره مانندى را كه بر پهناى پرهاى دم آن نقش بسته در شدّت و صافى، زردى و تابش و درخشش آن به زرناب تشبيه فرموده، و دايره‌هاى سبز رنگى را كه در وسط دواير زرد مذكور قرار گرفته به پاره‌هاى زبرجد همانند فرموده و به سبب گردى و درخشندگى كه دارند واژه‌