اندوه آن را نخوريد، و خويشتن را به آن
سرگرم نسازيد، چون شما به جدايى و دگرگونى احوال آن يقين داريد، بنا بر اين همچون
كسى كه نسبت به خود ترسان و خيرخواه و جدّى و كوشا باشد خويشتن را از آن بر حذر
داريد، و به آنچه از نابودى پيشينيان ديدهايد عبرت گيريد، آنها كه بندهاى
كالبدشان از هم گسيخته، و چشمها و گوشهايشان نابود گشته، و شرافت و بزرگوارى آنها
از ميان رفته، و شادمانى و خوشى آنان به پايان رسيده است، آنان كه قرب فرزندان را
به دورى از آنها بدل كردهاند، و به جاى همدمى با همسران به فراق آنها دچار
گشتهاند، اكنون به يكديگر فخر نمىفروشند، و زاد و ولد نمىكنند، و به ديدن هم
نمىروند، و همنشين يكديگر نمىشوند.
بندگان خدا! بر حذر باشيد همچون حذر كسى كه بر نفس خويش چيره شده، و
جلو هوسش را گرفته است، و با چشم خرد مىنگرد، زيرا امر، روشن، و نشانهها برقرار،
و راه هموار و مستقيم است.»
[شرح] (33583- 33414)
خلاصه اين خطبه در ذكر مناقب رسول اكرم (ص) و سپس موعظه حسنه و نفرت
دادن از دنياست، مراد از نور روشنى بخش، نور نبوّت است، و مقصود از برهان آشكار،
معجزات و آياتى است كه روشنگر صحّت پيامبرى اوست، منهاج البادى يا راه آشكار عبارت
از شريعت و دين روشن آن حضرت است، و كتاب هادى، قرآن كريم است كه به سوى بهشت
راهنمايى مىكند. معناى اين كه خاندان او بهترين خاندان مىباشد روشن است، واژه
شجره براى اصل و تبار آن حضرت استعاره شده و معلوم است كه قبيله قريش برترين قبايل
عرب است، واژه أغصان (شاخهها) براى افراد اهل بيت او مانند على و همسر و فرزندانش
(ع) و همچنين عموها و برادرانش استعاره شده است، و اعتدال اين شاخهها نزديك بودن
آنها به آن حضرت در فضل و شرف است، ثمرات اين شاخهها استعاره براى فضيلتهاى علمى
و عملى آنهاست، و تهدّل ثمرات (آويزان بودن) آنها كنايه است از ظهور و كثرت اين
فضايل و سهولت دسترسى و استفاده از آنها، اين كه مكّه