را دارند، پنجم باز گردانيدن سهام ستمديدگان به خودشان و سهمان جمع سهم است و آن بهره‌اى است كه مسلمان در بيت المال دارد، سپس چون پيش از اين مردم را از گرايش به نادانيها و اعتماد بر جهل نهى فرموده بود، اكنون آنان را دستور مى‌دهد كه براى فرا گرفتن دانش پيش از آن كه نهال آن خشك شود بشتابند، و واژه نبت را براى علم استعاره فرموده و با ذكر «تصويح» كه به معناى خشك كردن است آن را ترشيح داده، و بطور كنايه به از ميان رفتن علم با مرگ خود اشاره فرموده است.

(20563- 20541)

فرموده است: من قبل أن تشغلوا بأنفسكم.

يعنى: در اين موقع كه از شرور فتنه‌ها و رنجهايى كه در آينده از بنى اميّه به شما خواهد رسيد آسودگى داريد. و مستتار علم يعنى آنچه از آن نور علم تابش دارد و از آن كسب هدايت مى‌شود، و مراد از أهله خود آن حضرت و جانشينان اويند، پس از اين به مردم دستور مى‌دهد كه نخست خود، از ارتكاب منكرات خوددارى كنند، و سپس مردم را از اين اعمال بازدارند، زيرا كسى كه ديگران را از چيزى نهى مى‌كند، بايد ابتدا خود او اين نهى را به كار بندد و از ارتكاب آن كار خوددارى كند. و در اين صورت است كه نهى مى‌تواند مفيد و مؤثّر واقع شود، و مطابق با مقتضاى حكمت و مصلحت نيز همين است، براى اين كه سرشت آدمى از ديدن كارهاى ديگران بيشتر متأثّر، و به پيروى از آنان زودتر راغب مى‌شود تا شنيدن گفتار آنان، بويژه اگر كردار گوينده با گفتارش مخالفت داشته باشد، و اين موضوعى است بديهى و تجربه و عقل سالم و احكام و شرايع به آن گواهى مى‌دهد. و شاعر در اين شعر بدان اشاره كرده است: