خوابيدن مردم در خوابگاه طبيعت و غفلت آنها
از آنچه به خاطر آن آفريده شدهاند در طول زمان فترت، مراد از مبرم نظام اجتماعى و
احكام و دستورهايى است كه به وسيله اديان سابق برقرار و مردم از آن پيروى مىكردند
و امور آنها بدين سبب منتظم بوده است، و منظور از انتقاض ويرانى و تباهى اين نظام
اجتماعى در نتيجه دگرگونى و نابودى شرايع و اديان مذكور است، مقصود از تصديق آنچه
در پيش روى پيامبر (ص) بوده، تورات و انجيل است، چنان كه خداوند متعال فرموده است:
«مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ مِنَ الْكِتابِ[1]» بايد دانست هر امرى كه مورد انتظار و
يا نزديك و در دسترس باشد در باره آن گفته مىشود: «جار بين اليدين» واژه نور را
براى قرآن استعاره آورده، و مناسبت آن روشن است، پس از اين امام (ع) دستور مىدهد
كه از قرآن بخواهيد تا سخن گويد و اين گفته خود را تفسير مىكند به اين كه سخن
قرآن را از او بشنوند، زيرا او زبان كتاب خدا و سنّت است، و با جمله فلن ينطق
يعنى: هرگز قرآن سخن نمىگويد توهّم كسانى را كه از گفته آن حضرت داير بر استنطاق
قرآن به شگفتى و انكار در آمدهاند از ميان برده است، سپس اعلام مىكند كه علم
پيشينيان و اخبار گذشتگان، و آگاهى به رويدادها و فتنههاى آينده و احوال رستاخيز
و درمان درد شما همه در قرآن است منظور از درد، نقايص و رذايل اخلاقى است، و درمان
آنها مواظبت بر فضيلتهاى علمى و عملى است كه قرآن كريم مشتمل بر آنهاست، مقصود از
نظام ما بين مردم، قانونهاى شرع و آيينهاى سياسى حكمتآميزى است كه نظام جهان و
استقامت امور مردمان بر آنها استوار است.
[1] سوره مائده (5) آيه (48) يعنى: ... در حالى كه كتابهاى پيشين
را كه در پيش روى اوست تصديق مىكند.