امام (ع) آنها را به سبب گستاخى كه در مخالفت با ظواهر و حقايق قرآنى دارند، و به علّت جرأت آنها بر مخالفت كردن با ظواهر قرآن و ايجاد اختلاف در كتاب خدا، و تأويل آن بر وفق اغراض و مقاصد خود، به افرادى كه سمت امامت و پيشوايى مردم را دارند تشبيه فرموده است، زيرا اعمالى كه اينها انجام مى‌دهند از نوع وظايف امام نسبت به مأموم است، با اين كه امام آنها كسى است كه پيروى و متابعت از آثار او بر آنها واجب است، و اگر با او مخالفت ورزند و از متابعت او دورى گزينند پيوند خود را با او بريده، و بى‌آن كه مقاصد او را دنبال كنند، جز نام و نوشته‌اى از او چيزى براى آنها باقى نيست.

(29431- 29412)

فرموده است: و من قبل ما مثّلوا بالصّالحين.

اين گفتار به بنى‌اميّه و زمان آنها كه پيش از دورانى است كه امام (ع) از آن خبر مى‌دهد اشاره دارد، و اين كه بنى اميّه صلحاى صحابه و تابعان را شكنجه و آزار مى‌دادند، و آنها را به سود خود به اعمالى كه مورد خشنودى آنها نبود وادار مى‌كردند، و دروغ بستن به خدا را به آنها نسبت مى‌دادند، و جزاى حسنه را سيّئه قرار مى‌دادند روشن است، و توصيف آنچه بدين گونه در آينده واقع خواهد شد، با آنچه در گذشته بدين گونه به وسيله بنى اميّه واقع شده منافات ندارد، ما در جمله ما مثّلو با فعل مثّلو تأويل به مصدر مى‌شود و محلّ آن بنا بر اين كه مبتداست رفع، و خبر آن من قبل مى‌باشد.

(29442- 29432)

فرموده است: و إنّما هلك ... تا آجالهم.

اين گفتار هشدارى است بر اين كه در دنيا رشته آرزوها را بايد كوتاه كرد، زيرا داشتن آرزوهاى دراز و در پى آنها بودن مايه هلاكت در آخرت است، منظور امام (ع) از من كان قبلكم نسلهاى گذشته و مراد از هلاكت، نابودى اخروى است و علت نابودى آنها آرزوهاى درازشان در دنياست كه موجب مى‌شود به لذّتهايى سرگرم شوند كه آنان را از خدا دور، و از مرگ غافل مى‌سازد، معناى تغيّب آجالهم عنهم غفلت آنها از مرگ، و نينديشيدن در باره آن، و ناآگاهى آنان به زمان وقوع‌