به حمله شتر گزنده تشبيه فرموده، و وجه تشبيه، شدّت خشم و كينه و آزارى است كه در نتيجه يورش او حاصل مى‌شود.

(27938- 27927) 2- اين كه زمين را از سرها مفروش مى‌كند، اشاره است به كشتار زيادى كه در كوفه به عمل خواهد آورد كه تاريخ گوياى آن است، با به كار بردن واژه فغر برخى از صفات درّندگان براى او استعاره شده كه كنايه است از اين كه نفوس بسيارى را كشتار، و با مردم با درّنده خويى و خشم و آزار رفتار خواهد كرد، همچنين واژه ثقلت وطأته في الأرض، اشاره است به اين كه در زمين نيرومندى و توانايى بسيار خواهد يافت.

(27942- 27939) 3- عبارت بعيد الجولة: حاكى از اين است كه قلمرو فرمانروايى او وسيع بوده، و كشورهاى دور دست نيز عرصه تاخت و تاز سواره‌ها و پياده‌هاى سپاه او خواهد شد، واژه‌هاى بعيد و عظيم هر دو حال و منصوبند و كسانى كه آنها را مرفوع روايت كرده‌اند آنها را خبر مبتداى محذوفى دانسته‌اند.

(27957- 27943) 4- امام (ع) پس از بيان صفات عمومى او، به شرح آنچه اين ستمگر در آينده با مردم خواهد كرد، و آنها را در اطراف شهرها و نقاط دور پراكنده و آواره خواهد ساخت پرداخته، و گفتار خود را با سوگند به خداوند متعال تأكيد فرموده است، اين سخنان به عبد الملك بن مروان و فرزندانش كه جانشين وى شدند، و رفتار آنها با صحابه و تابعانى كه تا زمان آنها در قيد حيات بودند اشاره دارد، و كارهاى آنها در مورد بدگويى و تحقير و طرد و كشتار صحابه و تابعان روشن است، اين كه بازمانده آنها را به غبارى كه از سرمه در چشم باقى مى‌ماند تشبيه فرموده براى بيان اين است كه شمار بسيار كمى از اين دسته باقى خواهد ماند.

(27989- 27958) 5- اين كه امام (ع) خبر داده است كه فلا تزالون كذلك (پيوسته چنين خواهيد بود) مراد اين است كه احوال مردم در روزگار حكومت عبد الملك و فرزندانش كه جانشين او شدند به گونه‌اى كه توصيف شد ادامه خواهد داشت تا اين كه اعراب خرد از دست رفته خود را باز يابند، يعنى عقل عملى خويش را كه رها كرده‌