ننگ هميشگى است، فرار كننده بر عمر خويش نمى‌افزايد، و ميان خود و مرگش فاصله‌اى پديد نمى‌آورد، كيست كه مانند تشنه كامى كه به آب برسد، به سوى خدا بشتابد، بهشت زير سايه نيزه‌هاست. امروز گفته‌ها به محك آزمايش زده مى‌شود، به خدا سوگند اشتياق من به مبارزه با اينها از شوق آنها به خانه و ديارشان بيشتر است.

بار خدايا! اگر حقّ را نمى‌پذيرند، جمعيّت آنها را پراكنده و وحدت آنها را به تفرقه بدل فرما، و آنها را به كيفر گناهانشان به دست هلاكت سپار.

بى‌گمان اينها از اين جا دور نمى‌شوند، بى‌آن كه نيزه‌هاى پياپى بدنهاى آنها را سوراخ كند، آن چنان كه نفس از آن برآرند و ضربه‌هاى شمشير سرهاى آنها را بشكافد، و استخوانهاى آنها را درهم كوبد، و بازوها و قدمهاى آنها را قلم كند، اينها مواضع خويش را رها نمى‌كنند مگر اين كه پيشتازان سپاه از پس هم آنها را زير باران تير خود گيرند، و دسته‌هاى سپاه با نيروهاى كمكى بسيار با آنها به نبرد پردازند، و لشكرها به دنبال هم بر آنها بتازند، و تا شهرهايشان آنها را عقب زنند، و زمينهاى آنها را لگد كوب اسبان خويش سازند، و به نواحى و راهها و چراگاههاى آنها در آيند.»

[شرح‌]

(25597- 25575) شريف رضىّ گفته است: دعق به معناى كوبيدن است يعنى تا اين كه اسبان زمينهاى آنان را لگد كوب سازند، نواحر أرضهم زمينهاى روبروى هم، گفته مى‌شود: منازل بنى فلان تتناحر يعنى: منزلهاى فرزندان فلان روبروى هم قرار دارد (25343- 25334) امام (ع) اين سخنان را در صفّين ايراد، و در باره ضرورتهاى جنگ و كيفيّت نبرد دستورهايى به اين شرح صادر فرموده است:

(25348- 25344) 1- اين كه زره‌دار در جلو، و بى زره در عقب قرار گيرد، فوايد اين امر روشن است.

(25357- 25349) 2- دندانها بر هم فشرده شود. حكمت اين كار در خطبه‌هاى پيش در آن جا