نبايد طلب آنچه را براى شما تضمين شده، از آنچه بر شما واجب گشته سزاوارتر بشماريد، با اين كه سوگند به خدا، شكّ و ريب به شما رو آورده، و يقين شما متزلزل گشته بطورى كه گويا طلب آنچه برايتان ضمانت شده بر شما واجب گرديده، و آنچه بر شما فرض شده از عهده‌تان برداشته شده است.

اينك در عمل شتاب كنيد، و از فرا رسيدن ناگهانى مرگ بترسيد، زيرا به بازگشت عمر اميدى نيست آن چنان كه به بازگشت رزق اميد هست، آنچه از روزى امروز از دست رفته اميد است فردا زيادتر از آن به دست آيد، ليكن آنچه ديروز از عمر گذشته اميدى نيست كه در امروز بازگشت كند، اميد به آينده، و نوميدى با گذشته است.

«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ» [1].

[شرح‌]

در اين خطبه لطايف و نكاتى است:

(23340- 23333)

امام (ع) به دو اعتبار خطبه را با حمد و سپاس خداوند آغاز فرموده است:

اوّل- اين كه حمد و سپاس سپاسگزاران را با افاضه نعمت از جانب پروردگار به آنها، پيوند داده، چنان كه حقّ تعالى فرموده است: «وَ إِذْ تَأَذَّنَ» [2]، براى اين كه بندگان خدا با سپاس و شكر نعمتهاى پروردگار، شايستگى مى‌يابند كه خداوند بخششهاى خود را به آنها افزايش دهد.

دوّم- نعمتهايى را كه خداوند به بندگان مى‌بخشد، به اعتراف بندگان كه آن نيز از جانب حق تعالى به اعماق دلهاى آنان افاضه مى‌شود ارتباط داده است.

و چون پيش از اين دانسته‌ايم كه حقيقت شكر همان اعتراف به نعمت است، در اين صورت معناى ارتباط نعمت با شكر براى ما آشكار مى‌شود، امّا شكر و

[2] سوره ابراهيم (14) آيه (7) يعنى: اگر شكر نعمت به جاى آريد بر نعمت خود به شما مى‌افزاييم.