مى‌شود و امورى را بشرح زير بر مى‌شمارد.

1- فاصله زمانى كه ميان پيامبران ايجاد گرديد. روشن است كه نبودن پيامبر در ميان مردم موجب، به وجود آمدن فسق و فجور و هرج و مرج مى‌شود.

احوال نكوهيده و غير پسنديده‌اى كه براى مردم به دليل گناهكارى حاصل مى‌شود، به اندازه ستودگى و پسنديدگى است كه بهنگام وجود پيامبر (ص) در ميان مردم وجود داشت.

2- طول غفلت و بى‌خبرى امّتها. كلمه «هجعة» در عبارت امام (ع) كنايه از غفلت و بى‌خبرى از موضوع معاد و كارهاى شايسته‌اى است كه لزوما بايد مردم بدانها توجّه داشته باشند.

3- سوّمين صفت نكوهيده‌اى كه بر اثر گناه براى جامعه اسلامى پيش آمد اين بود كه، عزم مردم بر فتنه و آشوب جزم گرديد. اگر كلمه «اعتزام» با «ز» قرائت شود، نسبت دادن «عزم» به فتنه، نسبت مجازى است، و كنايه از وقوع فتنه و آشوب مى‌باشد، يعنى قصد و اراده مردم اين است كه مدام فتنه و آشوب به راه اندازند. و اگر «اعترام» را با «ر» بخوانيم، كنايه از فتنه فراوانى است كه در ميان مردم به وقوع پيوسته است، و نظر بقولى كه «اعتزام» را «اعتراض» روايت كرده است معنى كلام حضرت اين خواهد بود. كه چون رفتار و كردار آنها مطابق نظام قانون و شرع، و طريق صلح آميز جامعه نيست بدين سبب اعمال مردم فتنه ناميده شده و ناگزير به رفتار حيوانى كه بى‌هدف طول و عرض جاده را مى‌پيمايد شباهت پيدا كرده است؛ و به همين دليل لفظ «اعتراض» براى فتنه و آشوب استعاره به كار رفته است.

4- خصلت نارواى رايج ديگر آنها بر اثر گناه پراكندگى امورشان مى‌باشد، بدين شرح كه در ميان مردم تفرقه ايجاد گرديده، اوضاع و احوال‌شان دگرگون شده و رفتار آنها بر خلاف قانون عدالت صورت مى‌پذيرد.