دليل آن كه امام (ع) بينايان و شنوايان و
اهل عافيت را مورد خطاب قرار داده است آن است كه نامبردگان مصداق كامل مكلّف به
انجام وظايف الهى هستند. بينايى و شنوايى را مجازا به معنى خردمندان به كار برده
است. امّا اشاره امام (ع) در عبارت فوق به صاحبان مال و ثروت بدين لحاظ است كه
بهرهمندان از مال دنيا بيشتر از ديگران سرگرم لذّت مىشوند و از پيمودن راه
خداوند باز مىمانند.
كلمه «هل» در عبارت: «هل من مناص ...» پرسش انكارى است، بدين توضيح
كه اى گناهكاران چه فكر مىكنيد؟! آيا فرارگاهى يا پناهگاهى از كيفر خداوندى وجود
دارد؟ و آيا به سوى غير خدا پس از مرگ باز مىگرديد؟ و آيا از اين كه دستورات الهى
را ترك كرديد و امور خلاف را انجام داديد در پيشگاه خداوند چه عذرى مىآوريد؟. لفظ
«أم» در عبارت امام (ع) به عنوان معادل «هل» پرسشى به كار رفته است. معنى جمله اين
مىشود كه: آيا از عذاب خداوند مىتوانيد فرار كنيد يا خير؟
4- امام (ع) سرگذشت قبر و به خاك ماليده شدن صورتها را كه موجب تنفّر
هر طبعى است، تذكّر داده متوجّه مىسازد كه تمايل شديد بر جمعآورى مال زياد دنيا
پيدا نكنند كه لزوما، انسان روزى از مال دنيا جدا مىشود و براى تلاش كننده در
جمعآورى، جز به اندازه قامتش، يعنى گور چيزى نصيبش نمىشود.
5- با توضيح عواقب ناگوارى كه در انتظار انسان است، حضرت مردم را
متوجّه زمان انجام كارهاى شايسته و آنچه مىتوانند، در رابطه با نجات خود انجام
دهند، مىكند؛ و كلمه «الآن» را كنايه از زمان حيات گرفتهاند؛ و مقصود از «خناق»
مرگى است كه گلوى هر انسانى را گرفته او را به سوى خداوند مىبرد.
وجه شباهت مرگ، به ريسمانى كه بر گلوى انسان مىافتد و او را خفه
مىكند اين است كه هيچ يك از اين دو مورد پسند انسان نيست.