وضعيّت ناگوار جدايى از زن و فرزند و سختيهاى مرگ قرار مى‌گيرد، و به دشواريهايى دچار مى‌شود.

و سپس مى‌فرمايند: آيا اقوام و خويشان، بدو نفعى مى‌رسانند و آيا گريه و زارى آنها در آن حالت مشكلى را برطرف مى‌نمايد؟ معناى سخن حضرت با پرسش انكارى اين است كه نزديكان و دوستان به حال او سودى ندارند!

(13229- 13192)

قوله عليه السلام: قد غودر

جمله «قد غودر» به عنوان حال در جايگاه نصب قرار دارد و عمل كننده در حال فعل «نفعت» مى‌باشد و معنى اين است:

وقتى كه شخص مرد و جزء مردگان قرار گرفت با وجودى كه صفات زشت تنفّرانگيز به همراه داشته باشد هر چند مايل است كه از دشواريهاى قيامت با انجام كارهاى شايسته رهايى يابد، گريه به حالش سودى ندارد. و در اين هنگام جانش در گرو گناهانش قرار مى‌گيرد.

كلماتى كه در اين فراز از سخن امام (ع) منصوب به كار رفته‌اند مانند «تنفيرا، جذبا و ...» معنى حال را دارند. منظور از «هوام» كرمهايى هستند كه از جسد ميّت، يا از غير جسد بوجود مى‌آيند.

(13237- 13230)

قوله عليه السلام: و الأرواح مرتهنة بثقل اعبائها.

اين فراز از كلام امام (ع) به گرفتارى نفوس اشاره دارد، كه بدليل سنگينى بار گناه و كسب صفات رذيله و پست به پايين‌ترين مرتبه فضيلت سقوط كرده‌اند. اخبار نهفته و غيبى كه از احوال روز قيامت به آنها داده شده بود، نيك يا بد، اينك برايشان تحقّق يافته است.

معنى غيبى بودن اين اخبار يا بدين لحاظ است كه مردم دنيا بر آنها اطلاعى ندارند، و يا منظور اين است كه آنچه در دنيا مى‌گذرد پس از فوت، انسان از آنها بى‌خبر است؛ يعنى آن اخبار رازهاى نهفته و غيبى‌اند و انسان بكلّى از آنها بريده و جداست. امّا اگر يقين پيدا كردن انسان نسبت به اخبار غيبى را به معنى اوّل بگيريم بهتر است.