[شرح‌]

(11295- 11287) به دليل عقب نشينى كوفيان از جنگ با مردم شام، امام (ع) آنان را به تعبيرات مختلفى و به شرح زير، مورد نكوهش و توبيخ قرار داده است.

(11311- 11296) 1- آنها را نيازمند مدارا و مماشات دانسته است و اين از خصلت مردان خردمند نيست. مدارا و رفتار نرم را بايد در باره چهارپايان و حيواناتى كه داراى عقل نيستند به كار برد.

امام (ع) نيازمندى مردم نامتعهّد كوفه را به مماشات و مدارا به دو چيز تشبيه كرده است.

الف: به شتر جوانى كه هنوز عادت بار بردن ندارد و كوهانش را بار سنگين به سختى كوبيده و زخم كرده باشد.

جهت شباهت در هر دو، بى‌صبرى و فرار از وظيفه است. ياران حضرت، اظهار ناتوانى و فرار از وظيفه جهاد كرده، كارزار با دشمن را دشوار مى‌دانستند، به مانند شتر جوان و نو عادتى كه كوهانش از حمل بار سنگين كوبيده باشد به هنگام بار نهادن بر پشتش صداى مخصوص از گلوى خود، خارج مى‌سازد، و از تسليم شدن براى حمل بار فرار مى‌كند.

ب: به جامه كهنه و فرسوده‌اى كه تار و پودش بى دوام شده است و اگر قسمت باز آن را بدوزند قسمت ديگرش پاره مى‌شود.

جهت شباهت ميان اين دو، عدم ثبات و پايدارى است، چنان كه لباس كهنه بى‌دوام بوده و به دليل فرسودگى نمى‌توان بدان اعتماد كرد. ياران حضرت نيز چنين بودند. هرگاه با سخنرانى و نصيحت و ترغيب و تشويق گروهى را، آماده پيكار مى‌كرد، گروهى ديگر مخالفت مى‌كردند. هيچ‌گاه وحدت نظر ميانشان پديد نمى‌آمد. همين اختلاف رأى و نظر موجب خوددارى آنها از جنگ شده بود.

(11334- 11312) 2- ظاهر حال مردم كوفه بر ترس و وحشت از دشمن دلالت مى‌كرد، بدين سبب امام (ع) در باره آنها فرمود: هرگاه گروهى از لشكريان شام به شما نزديك‌