فرمان آن بزرگوار سر برتافتهاند. اطاعت
نكردن آنها خطا و تقصيرشان را ثابت مىكند. آن گاه حضرت مىفرمايند نتيجه اين
سنگينى و قيام نكردن به جهاد، كيفرى سخت خواهد بود. با اين عبارت نتيجه بد كار
آنها را توضيح داده خطاكارى يارانش را ثابت مىكند، و سپس مىفرمايد به وسيله شما
دشمن گوشمالى نمىخورد و انسان به مقصد عالى مطلوب نمىرسد. اين سخن امام (ع) خطاب
توبيخآميزى است، كه عرب را بر اجتماع براى يارى تهييج مىكند.
اصولا چنين سخنانى طبيعت همگان را بر مىانگيزد. (8570- 8548) پس از
بيان اين مطالب حضرت سرزنش را نسبت به ياران خود شدّت مىبخشد و مىفرمايد: من شما
را دعوت به جهاد كردم، شما مثل شترى كه نافش درد بگيرد و از شدّت درد صدا در گلويش
بپيچد شانه از زير بار وظيفه خالى كرديد.
لفظ جرجرة را كنايه از بهانهگيرى زياد و ناراحتى فراوان از سختى
دعوت به جهاد آوردهاند و به اين دليل كه شتر نر به هنگام درد شكم از ديگر شتران
بيشتر فرياد بر مىآورد، ناراحتى و دلتنگى اصحابش را بدان تشبيه فرموده است. حالت
آنان در شانه از زير بار جهاد خالى كردن را تشبيه به شترى كرده است كه كوهانش بر
اثر بار گران زخم شده باشد. چنان كه شتر به آسانى حاضر نيست بار بر پشتش بگذارند.
هنگامى كه حضرت آنها را براى يارى برادرانشان مالك و اصحابش فرا خواند، به
بهانههاى واهى سهلانگارى كردند و آماده پيكار نشدند و آن تعداد اندكى هم كه
آماده شدند سخت مضطرب و نگران بودند، بمانند اشخاصى كه بزور به سوى مرگ رانده شوند
و با نگرانى مرگ را نظارهگر باشند. حضرت در اين عبارت حالت آنان را كه اعلام
آمادگى كرده بودند، به دليل دلهره و هراس آنها به حالت افرادى كه احتضار و مرگ به
آنها دست دهد و آنها ترسان و لرزان تماشاگر مرگ باشند، تشبيه كرده است.
جملات امام (ع) و تشبيهات، همگى براى توبيخ و سرزنش مردم كوفه