را كار كرده باشدبنابراحتياط زكات آن را بدهند. ولي اعتبار اين شرط محل اشكال است .

ب - آنكه شتر يا گاو و يا گوسفند در تمام سال از علف بيابان بچرد، پس اگر در تمام سال يا مقداري از آن از علف چيده شده يا از زراعتي كه ملك مالك يا ملك ديگري است بچرد زكات ندارد ، ولي اگر فقط يك يا دو روز و حتي يك هفته به علت خاصي به آن علف دهند بنابراحتياط زكات آن را بپردازند.

مساله 1761- اگر انسان براي چراندن شتر، گاو يا گوسفند خود در چراگاه بياباني باج و مانند آن بدهد و يا به هرصورت بيابان را مالك شود، بايد زكات آنها را بدهد، همچنين است اگر بذر مناسب با آن چرا گاه را در آن بپاشند وبدون آبياري رشد نمايد.

مساله 1762- در زكات شتر و گاو و گوسفند كه به حد نصاب رسيده باشند فرقي نمي كند كه همه نر باشند يا ماده يابعضي نر و بعضي ماده باشند.

مساله 1763- هرگاه تمام نصاب از يك جنس و صنف خاص - مثلا بز يا ميش - باشد، بنابراحتياط واجب زكات آن رااز همان جنس يا قيمت آن بپردازد، و اگر مختلط است و قيمت آن تفاوت مي‌كند بنابراحتياط زكات را به نسبت هركدام بدهد، يعني حد متوسط را حساب كند و بپردازد.

مساله 1764- اگر شتر يا گاو و يا گوسفندهاي مورد زكات همه مريض يا معيوب و يا پير باشند، بنابراحتياط زكات را ازبين متوسط آنها بدهد، و اگر همه سالم و بي عيب و جوان باشند، نمي تواند زكات آنها را از مريض يا معيوب و يا پيربدهد، بلكه اگر بعضي از آنها سالم و بعضي مريض و دسته اي معيوب و دسته ديگر بي عيب و تعدادي پير و تعدادي جوان باشند، بنابراحتياط براي زكات آنها سالم، بي عيب و جوان را بدهد.

مساله 1765- اگر حيواني كه بابت زكات مي‌دهد از بين متوسط آنها باشد ولي قيمت آن مختصري از بعضي ديگر كمترباشد اشكال ندارد، ولي بهتر است قيمت آن از همه حيوانات ديگر بيشتر باشد.

مساله 1766- اگر پيش از تمام شدن ماه يازدهم شتر، گاو و يا گوسفند خود را با چيز ديگر عوض كند يا نصابي را كه دارد با مقدار نصاب از همان جنس عوض نمايد - مثلا چهل گوسفند بدهد و چهل گوسفند ديگر بگيرد - يا بعضي ازآنها را عوض كند، زكات بر او واجب نيست، همچنين است اگر پيش از تمام شدن ماه يازدهم شتر يا گاو و ياگوسفندهاي او از حد نصاب كمتر شود يا از تصرف در آنها منع شود.

مساله 1767- كسي كه بايد زكات شتر، گاو و يا گوسفند را بدهد، اگر زكات آنها را از مال