قيس از اصحاب اميرالمؤمنين (ع) بود كه از دست حجاج بن يوسف كه درصدد قتل او بود گريخت و به ابان بن ابي عياش پناه آورد، و ابان او را نزد خود پناه داد، هنگامي كه وفات او فرا رسيد به ابان گفت : مرگ من فرا رسيده و تو حقي به گردن من داري و پيامبراكرم در فلان و بهمان، مسائل مهمي داشت و در اين باره كتابي را به او داد كه اين كتاب همان كتاب مشهور سليم بن قيس است كه ابان بن ابي عياش از قول او نقل كرده و كسي غير از ابان آن را نقل نكرده است ." [1]

- كشي در رجال خود مي‌نويسد: "ابان گويا كتاب را بر علي بن الحسين امام سجاد(ع) قرائت نموده و آن حضرت فرموده : صدق سليم (ره) عليه هذا حديث نعرفه . راست گفته است سليم - خداي او را رحمت كند - اين حديثي است كه ما از آن آگاهي داريم . در روايت ديگري آمده است : ابان گفت : پس از وفات علي بن الحسين (ع) خداوند نصيب من كرد كه به حج مشرف شوم، در آنجا امام محمد باقر(ع) را ملاقات نمودم، همه اين حديث را براي او خواندم ... حضرت فرمود: سليم درست گفته است ." [2]

- در كتاب غيبت نعماني مي‌نويسد: "در بين جميع فقها و راويان شيعه در اينكه كتاب سليم بن قيس هلالي از بزرگترين و قديمي ترين كتب اصولي شيعه است خلافي وجود ندارد كه اهل علم و راويان احاديث اهل بيت طاهرين (ع) نقل كرده اند; زيرا تمام آنچه در آن نقل شده از پيامبراكرم 6 و اميرالمؤمنين (ع) و مقداد و سلمان فارسي و ابي ذر و افراد ديگري نظير اينهاست كه همه صحابي پيامبراكرم 6 و اميرالمؤمنين (ع) بوده اند و مطالب خود را از آنها شنيده اند، و اين يكي از اصولي است كه شيعه همواره به آن مراجعه مي‌كرده و به آن اعتماد نموده اند." [3]

- مرحوم كليني در كتاب شريف اصول كافي نيز از كتاب سليم روايتهاي زيادي را نقل كرده و اين دليل بر اين است كه به آن اعتماد داشته ; زيرا در ديباچه كافي، مرحوم كليني چنين گفته است : "بالاثار الصحيحة عن الصادقين (ع)." و اين نشانه آن است كه آنچه را كه در كافي نقل كرده صحيح مي‌دانسته است .

- در مسند احمد حنبل نيز ذكري از اين كتاب به ميان آمده، ولكن به جاي "سليم بن قيس" "سليمان بن قيس" آمده است . احمد از ابي عوانه، او از ابي بشر، او از سليمان بن قيس، او از جابر حديثي را نقل مي‌كند، سپس (احمد) مي‌گويد: "ابوعوانه از قول ابي بشر گفت : اين حديث در كتاب سليمان بن قيس بوده است ." [4]

---