دليل سوم : [ استدلال به روايت فضل بن شاذان در تبيين فلسفه

امامت و ولايت ]

مرحوم شيخ صدوق در كتاب عيون اخبار الرضا و نيز در كتاب علل الشرايع از عبدالواحد بن محمدبن عبدوس نيشابوري، از ابي الحسن علي بن محمد بن قتيبه نيشابوري، از فضل بن شاذان روايت مي‌كند (سند ديگري نيز از ابي محمد جعفر بن نعيم بن شاذان، از عموي خويش ابي عبدالله محمد بن شاذان از فضل بن شاذان از امام رضا(ع) نقل مي‌كند) كه آن حضرت فلسفه حكومت و ضرورت وجود امام را در حديثي طولاني بيان فرمود كه قسمتي از آن بدين مضمون است :

"... اگر كسي بگويد: چرا براي جامعه اولي الامر و امام قرار داده شده، و چرا مردم موظف اند از دستورات امام پيروي كنند؟ در پاسخ گفته مي‌شود: به دلايل بسيار: يكي اينكه خداوند براي اعمال مردم حدي قرار داده كه نبايد از آن تجاوز كنند و مردم معمولا براي دست يافتن به لذتها و منافع به حقوق ديگران تجاوز مي‌كنند و از حد خود مي‌گذرند; لذا به فرد اميني نياز است كه زمام امور را به دست گرفته و مردم را از تعدي و تجاوز به حقوق ديگران و از فساد و وارد شدن در آنچه ممنوع شده اند باز دارد و حدود و احكام الهي را در جامعه اقامه نمايد.

ديگر اينكه ما هيچ فرقه و دسته و قوم و ملتي را نمي يابيم كه براي اداره زندگي اجتماعي و مسائل ديني و دنيوي خود رئيس و رهبري نداشته باشند، و خداوند حكيم هيچ گاه چيزي را كه مردم به آن نياز دارند و قوام جامعه به آن است مهمل و معطل نمي گذارد.

رهبر و امام به جامعه نظام مي‌بخشد تا در پرتو او با دشمنان قتال كنند، و حقوق مردم را از بيت المال به آنان مي‌رساند، و جمعه و جماعات را اقامه مي‌كند، و با دشمنان مبارزه كرده و دست ستمگران را از سر مظلومين كوتاه مي‌گرداند.

ديگر اينكه : اگر خداوند براي مردم امام و رهبري امين و حافظ جامعه و امانتدار قرار نداده بود، شريعت فرسوده و دين ضايع و از دست رفته و سنتهاي الهي واژگونه مي‌گرديد، و بدعت گذاران در دين بدعت گذاشته و افراد ملحد از آن مي‌كاستند. و امور دين را بر مردم مشتبه مي‌ساختند; و با توجه به اينكه مردم ناقص خلق شده و چون به رشد و كمال نرسيده اند محتاجند و از طرفي تحت تأثير هواهايشان با يكديگر اختلاف فكر و نظر دارند، با اين حال اگر برايشان يك قيم و حافظ آنچه پيامبر آورده نباشد، دچار فساد و پراكندگي مي‌شدند و دين و سنت و احكام و ايمان به تغيير و نابودي كشيده مي‌شد و در اين شرايط همه خلق به فساد كشيده مي‌شدند."

در آخر اين حديث علي بن محمد بن قتيبه مي‌گويد: به فضل بن شاذان (راوي