نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 144
معناي ولايت و مشتقات آن در لغت و در فرهنگ اسلامي
آنچه از تفسير آيه شريفه باقي ماند و لازم است به آن پرداخته شود تفسير ولايت
و مشتقات آن است كه به آن ميپردازيم :
معناي لغوي ولايت : راغب (اصفهاني) در كتاب مفردات خويش واژه ولايت را
اين گونه معني ميكند:
"ولاء و توالي آن است كه دو يا چند چيز به گونه اي كنار هم قرار گيرند كه هيچ
چيز غير خودشان بين آنان حايل نباشد، گاهي ولاء و توالي براي قرب مكاني،
نسبي، ديني، دوستي، هم ياري و هم فكري در اعتقاد استعاره آورده ميشوند.[1]
ولايت (به كسر واو) به معني نصرت و ياري رساندن است، و ولايت (به فتح
واو) به معني به عهده گرفتن امور است . برخي گفته اند: ولايت (به كسر واو) و
ولايت (به فتح واو) مثل دلالت (به كسر دال) و دلالت (به فتح دال) است كه تفاوتي
از جهت معني با يكديگر ندارند و حقيقت آن به عهده گرفتن است .
كلمه "ولي" و "مولي" نيز به همين معني به كار گرفته ميشوند و هر دو هم به
معني فاعل يعني سرپرست و حاكم (مولي) و هم به معني مفعول يعني فرد تحت
كفالت و سرپرستي (موالي) به كار برده شده است ."[2]
نهايه ابن اثير مينويسد:
"در بين اسماء خداوند تبارك و تعالي (ولي ) ديده ميشود، يعني "ياور"; و
برخي گفته اند: يعني كسي كه اداره امور عالم و همه خلايقي كه به وي قيام و قوام
دارند به عهده اوست، و يكي از نامهاي خداوند عزوجل "والي" است و اين بدان
جهت است كه وي مالك همه اشياء است و به هرگونه كه اراده كند در آنها قدرت
[1] استعاره اصطلاحي است در علم معاني بيان و از عاريه گرفته شده و مراد از آن استعمال لفظي است در معني يا معناهايي كه به معني حقيقي آن نزديك باشند. (مقرر)
[2] مفردات راغب 570/.
نام کتاب : مباني فقهي حكومت اسلامي نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 144