نام کتاب : درسهايي از نهج البلاغه نویسنده : منتظري، حسينعلي جلد : 1 صفحه : 120
هم آمده است، (مالك يوم الدين) يعني خدا صاحب روز جزاست ; ولي به حسب
اصطلاح دين عبارت از برنامه و مقرراتي است كه از طرف خدا براي هدايت افراد
بشر تعيين شده . از صاحب مجمع البحرين نقل شده كه : "دين مقررات خدايي است
كه براي مردمان عاقل قرار داده شده كه شامل اصول و فروع است"[1] و اين مقررات
خدايي بر سه قسم است ; زيرا انسان داراي سه مرحله وجودي است .
مراحل سه گانه وجود انسان
يك مرحله وجود انسان كه نازل است مرحله اعضاء و جوارح ميباشد و به
اصطلاح مرتبه طبيعت انسان كه شامل چشم و گوش و زبان و دست و پا و... است .
مرحله ديگري كه انسان در آن با حيوانات مشترك است مرحله احساسات و
عواطف و غرايزي است كه انسان دارد، مانند شهوت، غضب و ساير غرايز و تمايلات .
مرحله سوم كه مرحله اي كامل و مختص انسان است و حيوانات فاقد آن هستند
عقل و ادراك انسان است ; انسان ادراك كليات دارد و ميتواند در مسائل فكر كند،
صغري و كبري تشكيل بدهد و از آن نتيجه بگيرد.
دين براي كسي است كه اين سه مرحله را دارد. گياهها چون عقل ندارند دين هم
ندارند، حيوانات چون عقل و فكر ندارند خدا براي آنها مقررات و قوانيني مقرر
نكرده است، ولي انسان كه مآل انديش و داراي عقل و فكر است خداوند براي او
دين يعني مجموعه مقرراتي را قرار داده است .
وقتي مقررات كامل است كه هر سه مرحله وجود انسان را در بر گيرد، به همين
جهت دين داراي سه مرحله است :
1- قسمت بالاتر دين و آن مرحله اصول عقايد است، از قبيل معارف،
شناخت حقايق، نظير خداشناسي، جهان شناسي، شناخت قيامت، شناخت ملائكه و