نه دينى به تماميت مى‌رسد و نه مى‌توان به نحو قطعى راستگو بودن پيامبرى را باور داشت. مشروح اين مطالب خواهد آمد.

ناپسند است آدمى براى خود مذهبى برگزيند كه او را از همه اديان خارج سازد و نتواند به هيچ شريعتى خدا را عبادت كند. بدون عدل، نمى‌توان به رستگارى هيچ پيامبر مرسل و فرشته والا مقام يا بنده‌اى كه در همه كردارهاى خود فرمانبردار خداوند بوده است، يقين داشت؛ همچنان كه بر عذاب هيچ كافر و مشرك و تبهكارى.

خردمندى كه بند تقليد بر گردن نهاده آيا بر خود روا مى‌داند در پيشگاه حق با چنين عقايد باطلى حاضر شود؟ انديشه‌هايى كه پيروى از شهوت و سرسپردگى به آزمنديها و آرزوهاى زشت سبب پيدايش آنها شده است.

اماميه و معتزله پيرو ايشان برآنند كه حسن و قبح عقلى است و افعال خدا داراى حسن و قبح هستند يا حسن و قبح به وجهى بر آنها صادق است. اشاعره معتقدند كه عقل به حسن يا قبح هيچ چيز حكم نمى‌دهد. هر شرى كه وجود دارد، حسن و نيكوست.

ستم، تجاوز، كشتار، شرك، بى‌خردى، و دشنام به خداوند، فرشتگان، پيامبران و دوستان خدا، پسنديده است‌[1].

اماميه و پيروان آنها از معتزله همه كارهاى خداوند را حكمت و صواب مى‌دانند و آنها را از بيدادگرى، دروغ و زشتى تهى مى‌شمرند. بديها و پليدى از انسانهاست و خداوند از آنها پيراسته و بيزار است.

اشعريان گمان مى‌برند كه همه افعال خداوند حكمت و صواب نيست زيرا زشتيها نيز مخلوق خدا هستند از آن رو كه جز او آفريننده‌اى نيست‌[2]. اماميه به قضا و سرنوشتى كه خدا تعيين كرده- تلخ يا شيرين- راضى هستند زيرا حق جز به حق تقدير نمى‌كند.

[1]. شرح تجريد قوشچى، ص 373، الفصل ابن حزم، ج 3، ص 66، الملل و النحل، ج 1، ص 101.

[2]. الملل و النحل، ج 1، ص 96، عقايد نسفى و شرح تفتازانى بر آن ص 109، الفصل ابن حزم، ج 3، ص 69.