نام کتاب : روضة الأنوار عباسى (در اخلاق و شيوه كشوردارى) نویسنده : محقق سبزوارى جلد : 1 صفحه : 592
دارد، چه هرگاه اين ملكه راسخه او شود، پنهان داشتن اسرار بر او
دشوار نباشد و چون آن حال بر پادشاه معلوم گردد او را به افشاى اسرار متّهم ندارد.
چه بنابر اتّصال و ارتباط اجزاى عالم به يكديگر و صحّت استدلال از بعضى بر بعضى
اسرار پنهانى از معرفت امور ظاهرى بسيار هويدا شده و منتشر گرديده و به سبب آن
ملوك و حكّام را نسبت به كسانى كه محلّ اعتماد آن نيز بودهاند گمانهاى بد حاصل
شده.
و ببايد دانست كه پادشاهان را همّتهاست كه بدان منفردند، چنانكه از
همه خلق خدمت و عبوديّت طلبند و خود را در همه كار مصيب شمرند؛ بايد كه در اقامت
مراسم بندگى تقصير ننمايد و در هيچ كارى جرمى و تقصيرى به پادشاه حواله ننمايد،
هرچند در كمال تقرّب باشد و ملك با او كمال انبساط نمايد. و اگر چيزى از پادشاه
بيند كه به اعتقاد او بد باشد، باز نگويد و اگر به نادر بر سبيل سهو گفته باشد و
به پادشاه رسيده باشد، به آن اعتراف نكند كه تفاوت ميان اخبار و اقرار بسيار است.
و اگر امرى داير شود ميانه آنكه گناه را به خود بايد گرفت يا به پادشاه حوالت كرد،
گناه را به طرف خود اندازد و ساحت جانب پادشاه را از اسناد غبار نقص و تقصير منزّه
دارد و اهتمام در اظهار برائت ساحت ملك از آن امر بنمايد. آنگاه، به لطايف تدبير
سببى انديشد كه رفع گناه از خود نيز بنمايد و عذر خود در آن امر واضح سازد.
و در همه كارها آنچه نزد مخدوم و ولىنعمت محبوب است و او را خوش
مىآيد، اختيار نمايد؛ و از آنچه مكروه و ناخوش طبع اوست، احتراز لازم داند، هرچند
آن اختيار و احتراز بر مكروه و ناخوشى طبع او مشتمل بود، و در نفس خود محقّق و
مقرّر دارد كه در اقامت مراسم بندگى هيچچيز با بهرهتر از ترك بهره و حظّ نفس خود
نيست.
پس، در هر امر كه ميانه او و مخدوم واقع شود و خود را در آن حظّى
بيند، ترك آن نمايد و حظّ مخدوم را مستخلص سازد تا ثمره و فايده آن بالاخره هم به
او عايد گردد. و در طلب منافع از ملوك و رؤسا به لطف عظيم استعمال بايد نمود و راه
طلب و سؤال، چه جاى مبالغه و الحاح، نبايد گشود و شره و طمع را مجال نبايد داد و
قناعت و كوتاهدستى را عادت و شعار خود بايد ساخت.
و فى الحقيقه دنيا به كسى روى كند كه از او روگرداند، و از كسى گريزد
كه بر او
نام کتاب : روضة الأنوار عباسى (در اخلاق و شيوه كشوردارى) نویسنده : محقق سبزوارى جلد : 1 صفحه : 592