سالك بواسطه اين جرم، كم كم حالات خود را از دست ميدهد، و احوال معنوى و مكاشفات روحى‌اش افت ميكند، تا رفته رفته از بين ميرود و فقط صُوَر علمى آنها براى وى در دائره خاطرات باقى مى‌ماند. و چون از طرفى اين افت تدريجاً حاصل مى‌شود، و از طرفى ديگر صُوَر علمى باقى مانده است، چه بسا سالك خودش بدين سقوط غير دفعى التفات ندارد، و خودش را كما فى السّابق صاحب اسرار درونى و علوم ملكوتى مى‌شمارد؛ در حاليكه براى مسكين هيچ باقى نمانده است و خودش را فقط به خاطرات و صور علميّه دلخوش كرده است.

وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ\* وَ أُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ. [1]

«و كسانيكه تكذيب آيات ما را مى‌نمايند، بدون آنكه خودشان متوجّه شوند و بفهمند ما آنها را درجه به درجه ساقط مى‌كنيم و پائين مى‌بريم. و من به ايشان مهلت ميدهم، زيرا كه كيد و مكر من استوار و با پر و پايه و متين ميباشد.»

افشاى سرّ خدا، از جمله مراتب تكذيب آيات است. زيرا خداوند با إخفاءِ اسرار خود راه سلوك را براى همه باز گذارده است؛ ولى با افشاى آن، راه براى بسيارى بسته مى‌شود. آنانكه طاقت تحمّل آنرا ندارند، ردّ مى‌كنند و نمى‌پذيرند و راه خودشان و ديگران را بواسطه عدم قبول مى‌بندند؛ و اين بستن در حقيقت تكذيب آيات خداست، و موجبش همان افشاى اسرار الهيّه است.

به خلاف أولياى خدا كه راه خدا را به روى خلق مى‌گشايند، و با اتّصال به عالم امر و غيب ملكوت، مردم را به سوى حقّ هدايت مى‌نمايند. و ايشان حتماً بايد كتمان سرّ نمايند تا بتوانند همه خلق را به سوى حقّ رهبرى نمايند

______________________________ [1]. آيه 182 و 183، از سوره 7: الاعراف‌