فرق خوف و خشيت‌

در اينجا مناسب است فرق خوف و خشيت را از زبان خواجه نصير الدين طوسى ذكر كنيم، تا معلوم شود عاشقان خدا براى چه دچار خشيت و ريزش اشك چشم چون ابر بهارى بودند.

خواجه مى‌گويد:

خوف و خشيت گرچه در لغت يك معنى دارند ولى از نظر صاحبدلان ميان آنها جدايى است؛ زيرا خوف نگرانى دل است از انتظار بد و كيفرى كه به سبب احتمال ارتكاب خلاف و ترك طاعت باشد و براى بيشتر مردم حاصل است، اگر چه مراتب بسيارى دارد و مرتبه عالى آن براى اندكى از مردم باشد. اما خشيت حالتى است در نفس كه از درك بزرگوارى، هيبت، خوف محجوبيت و حرمان از لطف و نظر او در دل پيدا مى‌شود. و اين حالت به دست نمى‌آيد، مگر براى كسى كه بر جلال كبريا آگاه شود و لذت قرب را بچشد[1].

بنابراين گريه و تضرع، ندبه و ناله و خشيت و خوف عاشقان حق، به خاطر آگاهى آنان از عظمت او بوده و اين خشيت و زارى و اعمال پر مشقت عبادى براى اين است كه نيازمندى و فقر و درويشى خود را با رسيدن به قرب او جبران كنند.

مرحوم «ملا احمد نراقى» آن عاشق وارسته، در كتاب «طاقديس» در باب گريه‌هاى اعجاب انگيز حضرت شعيب 7 چنين مى‌گويد:

[1] -الكافى: 3/ 115.