(10) دشمن ضعيف كه در طاعت آيد و دوستى نمايد ....

______________________________ (54)- دشمن ضعيف كه ....: اين پند متضمن سه نكته است: يكى آنكه اظهار طاعت دشمن را نبايد با اعتماد كامل تلقى كرد زيرا بسيار اتفاق مى‌افتد كه مقصود دشمن از اين كار، غافل‌گيرى است. نكته دوم آنكه: در اين روزگار به دوستى دوستان هم نميتوان اعتماد كامل داشت، پس بطريق اولى، اطاعت و تسليم دشمنان قابل اعتماد نتواند بود. نكته سوم آنكه دشمن ضعيف را نبايد حقير شمرد و كسى كه دشمن ناتوان را كوچك شمارد به آن كس ماند كه به آتش اندك توجه نكند. همچنانكه آتش اندك بزودى موجب حريق ميشود، دشمن ضعيف هم بسا است كه نيرومند گردد. بهتر آن است كه دشمنى و خصومت را بكلى از ميان ببريم و جز بصلح و دوستى نگراييم.

(55)-

قطعه بر وزن شماره 8 با قافيه مردف مركب.

مراد اين است اكنون كه بر دشمن قدرت دارى بايد با قتل يا وسيله ديگرى بدفع او قيام كنى و پيش از آنكه از او ترا آزارى رسد وى را از سر راه خود بردارى. اشاره است به- حديث نبوى: اقتلوا المؤذى قبل ان يؤذى‌

ترجمه: موذى را پيش از آنكه آزارى رساند بكشيد.

(56)- كاتش چو بلند شد: «كه» حرف ربط براى تعليل است و شيخ در مصراع دوم با تمثل، حسن تعليل بكار برده.

(57)-

مراد از بيت اين است: وقتى كه دشمن را ميتوانى با تير بدوزى نبايد به او مهلت بدهى كه وى كمان خود را زه كند و آماده تيراندازى شود. در گذشته، تيرها كه از چوب و داراى پيكان تيز بود اجزاء بدن تيرخورده را بچيزهاى پيرامون او متصل ميساخت و اين اتصال به دوختن مانند بود.

(11) سخن در ميان دو دشمن چنان گوى ...

(58)- سخن در ميان دو دشمن ....: مراد اين است كه بايد هميشه ميان دو تن كه با هم دشمنى دارند سخنى اصلاح‌آميز گفت و مخصوصا از گفتن سخنان دروغين يا مطالبى كه دشمنى را تشديد ميكند بايد احترار كرد زيرا ممكن است دو دشمن با هم دوست شوند و در آن حالت، آنكس كه سخن ناسنجيده يا ناشايسته و كدورت‌آميز گفته است شرمنده شود.

(59)-