______________________________ (466)- هرچه درويشانند: در اينجا كلمه «هرچه»، براى اشخاص استعمال شده و در مقام تقسيم، استعمال كلمه «هرچه»، بسيار بجا است زيرا گويى كه در مقام جواب از ماهيت است و نوع يا جنس يا صفت را تعيين ميكند.

(467)-

فرد بر وزن شماره 15

مراد شعر اين است كه اگر پيشرو و طلايع‌دار لشكر اسلام گدايان باشند، كافران از ترس آنكه دچار تقاضا و چشمداشت آنان خواهند شد تا دروازه چين از ايشان ميگريزند.

در قديم، حد چين بعنوان دورترين حد شناخته ميشده است. چنانكه در حديث نبوى است:

اطلب العلم و لو بالصّين. ترجمه: در پى طلب دانش رويد هرچند تا چين باشد.

حكايت «38» فقيه‌زاده‌اى پدر را گفت كه هيچ از اين سخنان ...

(468)- رنگين: منسوب است به رنگ يعنى داراى رنگ و جلوه.

\* قاعده راجع به نسبت: «ياء و نون» ادات نسبت فارسى است كه بيشتر به اسم مواد، اضافه ميشود: مانند: سيمين، نمكين، رنگين. براى نسبت به اسم معنى غالبا ادات «گين» مى‌آورند مانند: اندوهگين، شرمگين، غمين و غمگين هردو استعمال شده است.

(469)- متكلمان: مراد از متكلمان در اينجا، گويندگان و واعظان است ولى در اصطلاح علمى، متكلم، متخصص در علم كلام است و علم كلام دانشى است كه اصول دين و مذهب را با دلايل عقلى و نقلى به ثبوت ميرساند.

(470)-

مثنوى بر وزن شماره 1

(471)- غلّه: در لغت، بمعنى درآمد حاصل از اجاره خانه و منافع زمين است. اما در عرف، بر گندم و جو و برنج و محصولات زراعتى و مانند آنها اطلاق ميشود و از نظر فقهى گندم و جو و خرما و كشمش را غلات اربعه (غله‌هاى چهارگانه) مينامند.

(472)- گفت: حاصل مصدر است.

(473)- نگيرد: تأثير نميكند

(474)- أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ. آيه 44 از سوره بقره.

ترجمه: آيا مردم را به نيكى دستور ميدهيد و خود را فراموش ميكنيد.

(475)- تنسون: فعل مضارع، جمع مذكر مخاطب، مصدر آن نسيان بكسر اول، فراموش كردن.