حكايت‌

[1] لبس: با ضم اول به معنى لباس. معنى ديگرش اشتباه است كه با فتح اول هم به همين معنى است.

[2] نه كشور خدايم نه فرمانده‌ام: سعدى بر زبان شاه نهاده است كه به درگاه حق اين‌چنين گويد و در آستان خداوند، اظهار دارد كه او خداوند كشور و فرمانده واقعى نيست و مالك الملك تنها خدا است و هر خير در دست اوست. با عنايت او است كه شاه يا ديگرى ميتواند، به موجودات ديگر خير رساند. اين ابيات ناظر است به آيه بيست و ششم از سوره آل عمران،« قُلِ اللَّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ ...»

[3] - تو بر خير ...: مراد اينست كه قدرت نيكى كردن به انسان از جانب خدا افاضه ميشود و اگر چنين قدرتى را خدا عطا نفرمايد، شخص نميتواند خيرى به كسان ديگر برساند و حتى استفاضه و بهره‌مندى از خير نيكوكار نيز بسته به مشيت الهى است.

[4] ضمير ميم در« دهم» مفعول با واسطه است.

[5] بسوز: با سوز درون. سوز در اينجا اسم معنى، اسم مصدر است.

[6] زهى بندگان را ...: آفرين بر كسى كه بر رعيت خويش، كه بندگان خدايند، صاحب و خداوندگار باشد و نسبت به خداوند متعال بندگى ورزد و سربندگى بدرگاه الوهيت او بسايد.

[7] « را» در« بندگان را» و« خداوند را»- ادات اختصاص است.

[8] عين اليقين: چشم يقين بين، مقتبس است از قرآن مجيد آيه هفتم از سوره تكاثر« لَتَرَوُنَّها عَيْنَ الْيَقِينِ» در نزد عرفا، يقين سه درجه دارد: عين اليقين- حق اليقين- علم اليقين.

[9] رهوار: رهوار و راهوار- شايسته راه- سربه‌راه و منقاد و مطيع.