حكايت (11) [خردمند مردى در اقصاى شام ....]

[1] اقصا: دورترين نقطه، مؤنث آن« قصوى».

[2] شام: هم بر سوريه و هم بر دمشق اطلاق ميشود و در حدود شام و لبنان، زاهدان« دروز» فراوانند كه مغاره‌نشين ميشوند.( دروز، جماعتى هستند كه آيينى شبيه به اسماعيليه دارند و مذهب ايشان بين مسيحيت و اسلام است).

[3] - مقام: با ضم اول مصدر ميمى به معنى اقامت.

[4] به صبرش: ضمير متصل« ش» مضاف اليه منقطع است براى جاى و اين مصراع با مصراع بعدى جمله وصفى است و زاهد را به قناعت وصف ميكند. كنج با گنج« جناس خطى» دارد.

[5] كه در مى‌نيامد: و به درهاى ديگران سر فرو نمى‌آورد و از كسى حاجتى نمى‌خواست.

[6] تمنا كند ...: عارف خالصى كه همه هستى خود را در راه حق و حقيقت باخته باشد از روان خويشتن با گدايى و التماس ميخواهد كه آز و حرص را بكلى فرو گذارد.

[7] ده به ده: روستا به روستا. مراد از گردانيدن روستا به روستا، رسوا كردن و كيفر دادن است و اينگونه مجازات درباره كسانى اجرا ميشده كه مرتكب فعل شنيعى شده باشند درخواست و خواهش عارف از ديگران، شنيع‌ترين كردار تلقى ميشود.

[8] به سرپنجگى ...: يعنى از روى زور و ستم و خودپسندى پنجه مظلومان را مى‌پيچيد و درهم مى‌شكست.