(طوسى) در تهذيب با سند صحيح از امام صادق 7 روايت كرده است كه آن حضرت فرمود: نماز مستحبى (تطوّع) به منزله هديه است، هر زمان آورده شود، پذيرفته مى‌شود. پس هرچه از آن را كه خواهى، مقدم بدار و هرچه را كه خواهى، به تأخير انداز[1][2]. ولى من هيچ‌يك از علماى خودمان- قدسّ اللّه ارواحهم- را نمى‌شناسم كه از جهت توسعه در تقديم و تأخير، عمل به اطلاق اين روايت كرده باشند، و شايد مراد از تقديم، ادا و مراد از تأخير، قضا باشد.

* دخول وقت‌

مشهور ميان علماى ما- قدس اللّه ارواحهم- اين است كه اعتماد بر گمان به داخل شدن وقت جايز نيست، مگر اين‌كه قدرت بر تحصيل علم نباشد. بنابر اين، جايز نيست كه به خبر يك نفر عادل كه بگويد وقت داخل شده است، اكتفا كرد و اعتماد به اذان محل هم جايز نيست، هرچند مؤذّن عادل باشد، مگر اين كه نتوان تحصيل علم كرد، و ظاهر كلام محقق در معتبر اين است كه مى‌توان بر

[1]- ممكن است گفته شود كه مراد از نماز تطوّع غير از نمازهايى است كه وقت خاصى دارند و غير از توافل مى‌باشد، ولى در اين نظر اشكال است؛ به اين دليل كه قول امام 7 كه فرمود مقدم بدار هرچه را كه خواهى و مؤخر بدار هرچه را كه خواهى، مربوط به نمازهايى است كه داراى وقت هستند؛ چون تقديم و تأخير در اين نمازها جارى مى‌شود. مؤلف.

[2]- تهذيب الاحكام: 2/ 267 ح 103.