مؤلّف گويد:

در صورتيكه مقنطرات بالاى افق باشند بنام مقنطرات ارتفاع و بفرض پائين بودن، مقنطرات انحطاط خوانده مى‌شوند.

و در وجه تسميه اين دوائر بنام مزبور گفته‌اند كلمه «قنطار» بمعنى مال كثير است و چون كلمه مزبور يعنى «مقنطرات» نيز از همين مادّه است و وضع وقوعشان همچون اموالى است بسيار كه بعضى از آن را بالاى مقدار ديگرى نهاده باشند، لهذا آنها را باين نام موسوم كرده‌اند، شكل (15).

ش 15

[شرح دور دولابى و رحوى‌]

متن: ثمّ ان وقع قطباها فى المعدّل ماست قطبيه و نصّفت كلّ مداراته على قوائم فيتساوى اللّيل و النّهار تقريبا الانادرا و يسمّى الدّور دولابيّا و ان انطبقا على قطبيه انطبقت هى عليه و كانت السنة يوما و ليلة و يسمّى الدّور رحويّا و ان مالا عنه شمالا و جنوبا نصفته وحده و ارتفع احد قطبيه و انحط الآخر بقدر الميل و يسمّى الدّور حمايليّا.

ترجمه: سپس معلوم باشد اگر دو قطب اين دايره (دايره افق) در روى دايره‌