ويژگيها: نسخه‌اى است نفيس و ارزشمند، در حيات مؤلّف بزرگوار كتابت گرديده، در حاشيه تصحيح شده و حاشيه‌نويسى از مؤلّف با نشان «منه مدّ ظلّه» دارد.

«شماره 6/ 4949»

97. تشريح الأفلاك (1) اخترشناسى، عربى‌

آغاز: «بسملة، ربّنا ما خلقت هذا باطلا سبحانك فقنا عذاب النّار و اجعلنا من المتفكّرين فى خلق السّموات و الأرض و اختلاف اللّيل و النّهار».

انجام: «اسهل من الأوّل تأخذ يوم كون الشّمس فى حدّ الجزئين السّابقين بقدر نقص فظل المقياس حينئذ فى حفظ سمت القبلة و هى الى خلاف جهت الظّل».

گزارش متن: رساله كوتاهى است در اخترشناسى كه از يك مقدّمه، 5 فصل و يك خاتمه به شرح زير ترتيب يافته است:

المقدّمة: العالم الجسمانى؛ الفصل الاوّل: فى الدوائر العظام و الصّغار؛ الفصل الثّانى: فى صور الأفلاك السبع السيّارة؛ الفصل الثّالث: فى الحركات؛ الفصل الرّابع: فى ما يتعلّق بالأرض؛ الفصل الخامس: فى الصّبح و الشّفق؛ خاتمة: فى استخراج نصف النّهار و سمت القبلة.

اين كتاب شريف از كتابهاى درسى علم اخترشناسى به‌شمار مى‌رود، شروح و حواشى بسيارى بر آن نگاشته شده و برخى از آنها چنين‌اند:

1. حاشية مولى على بن عبد اللّه العليارى التبريزى (م 1327 ه).

2. حاشية المؤلّف الشّريف عليه الرّحمة.

3. حاشية ميرزا محمّد التنكابنى، مؤلّف قصص العلماء.

4. حاشية سيّد مصطفى بن السيّد محمّد هادى بن سيّد مهدى بن السيّد دلدار على النقوى نصيرآبادى هندى (م 1323 ه).