ترجمه:

كيفيّت امتحان در عمل جذر

امتحان جذر چنين است كه ميزان خارج را در خودش ضرب كرده و سپس ميزان باقيمانده را اگر باقيمانده‌اى باشد بحاصل اضافه كرده و سپس ميزان مجموع را بدست مى‌آوريم، پس اگر عدد بدست آمده با ميزان عدد مخالف باشد عمل خطاء است.

شرح‌ قاعده براى دانستن صحّت و سقم عمل جذر اينستكه:

بايد ميزان خارج را يعنى عدديكه فوق جدول است به دست آوريم.

بعد در خودش ضرب كنيم سپس اگر باقيمانده‌اى داخل جدول بود ميزانش را بحاصل ضرب اضافه مى‌كنيم آنگاه ميزان مجتمع را بدست آورده پس اگر با ميزان عدد مساوى بود عمل صحيح است و الّا خطاء و باطل مى‌باشد.

و اگر باقيمانده داخل جدول نباشد فقط ميزان حاصل ضرب را به دست آورده اگر با ميزان عدد مساوى بود عمل صحيح است و الّا باطل مثلا در مثال مذكور ميزان خارج «7» مى‌شود.

و حاصل ضرب هفت در هفت «49» مى‌شود و ميزانش «4» است بعد ميزان باقيمانده كه «8» است به «4» اضافه نموده «12» مى‌شود.

پس از آن ميزان اينعدد را كه «3» باشد بدست آورده و اين همان ميزان عددى مورد جذر است، پس عمل صحيح مى‌باشد.

قوله: فى نفسه: يعنى فى نفس ميزان الخارج.

قوله: انكان: يعنى انكان الباقى موجودا.

متن: الباب الثّاني في حساب الكسور

و فيه ثلاثة مقدّمات و ستّة فصول.